စက်တင်ဘာ ၁၅၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
၂၀၂၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ပထမအဆင့်အဖြစ် ကြေညာရာမှု မြန်မာစစ်အစိုးရဟာအသွင်ကူးပြောင်းရေးထက် သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကို သက်သာစေဖို့ပိုမိုဒီဇိုင်းထုတ်ထားတဲ့ စနစ်တစ်ခုအဖြစ် ပြည်သူတွေကို ပိတ်လှောင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) အပါအဝင် အတိုက်အခံတွေက မကြာသေးမီရက်သတ္တပတ်တွေအတွင်း နှုတ်ဆိတ်သွားခဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲတွေကိုဘယ်လိုပဲဆန့်ကျင်နေပစေဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမှာကို သဘောပေါက်ထားပါတယ်။ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင် (SSPC) ကို ဇူလိုင် ၃၁ ရက်က အမှတ်တံဆိပ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ခဲ့တဲအစစ်အစိုးရဟာ ရွေးကောက်ပွဲတွေကတစ်ဆင့် နိုင်ငံတကာနဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ အသိအမှတ်ပြုမှု အတိုင်းအတာတစ်ခုအပေါ် မျှော်လငိ့နေပါတယ်။ ဒါပေမယ်လည်း မြန်မာနိုင်ငံက အရပ်သားတွေနဲ့ NUG တို့ကကြီးထွားလာနေတဲ့ ချုပ်နှောင်မှုရဲ့ အဖြစ်မှန်ကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ SSPC က လေးနှစ်သက်တမ်းတိုးပြီးနောက် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်မှာအရေးပေါ်အခြေအနေကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတာ်။ အချို့က ၎င်းဟုနိုင်ငံရေးအသွင်ကူးပြောင်းမှုရဲ့ လက္ခဏာတစ်ရပ်လို့ ချီးကျူးကြပါနယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာပြီးနောက် နာရီပိုင်းအတွင်း အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီက အတိုက်အခံတွေရဲ့အမာခံနယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ထားတဲ့မြို့နယ် ၆၃ ခုမှာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ချုပ်ကိုင်မှု လျော့ရဲခြင်းကနေဝေးကွာတဲ့ အသွင်ကူးပြောင်းမှု အနည်းဆုံးအဖြစ် ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် နိုင်ငံတော် အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီရဲ့ ဂရုတစိုက် ကကွက်တွေကို စွန့်လွှတ်ပြီး ၎င်းရဲ့ အာဏာကို စစ်အစိုးရက ပြန်လည် အာရုံစိုက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ကွယ်ရှိ ဆိုရှယ်မီဒီယာပလက်ဖောင်းတွေထိရောက်စွာ ရာဇ၀တ်မှုကျူးလွန်ခြင်းတွေကို တားမြစ်ထားပါတယ်။ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ အခြေအတင် ဆွေးနွေးမှုတွေဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပေမယ့်လည်း အဆိုပါဥပဒေက ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေအတွက် အကျုံးဝင်တယ်လို့စွပ်စွဲထားပြီး၊ စစ်အစိုးရရဲ့ နယ်နိမိတ်ကို ကျော်လွန်ပြီးတရားဝင် လိုင်စင်ရ စောင့်ကြည့်ခြင်းကတစ်ဆင့် ပြောဆိုခွင့်ကို ပိုမိုကန့်သတ်ထားပါတယ်။ အဆိုပါဥပဒေနှစ်ရပ်ဟာ နိုင်ငံသားတွေအပေါ် ပြင်းထန်တဲ့လှုပ်ရှားမှုတစ်ရပ်အဖြစ် ဖွဲ့စည်းထား ပါတယ်ါ ဥပဒေအမှတ် ၄၈/၂၀၂၅ က ၎င်းတို့ရဲ်သတင်းစကားပါ၀င်တဲ့အကြောင်းအရာနဲ့ ဆက်သွယ်ရေးဥပဒေအမှတ် ၁/၂၀၂၅ တို့အရတရားစွဲဆိုနိုင်ပါတယ်။ တဉီးချင်းက “မဲမပေးဘူး” ဆိုတဲ့ထင်မြင်ယူဆချက်နဲ့တောင် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရနိုင်ခြေရှိတာကြောင့် အရပ်ဘက်အေဂျင်စီတွေကို တင်းကျပ်ထားပါတယ်။ ခုခံနိုင်တဲ့နေရာဟာ ပျောက်ကွယ်လုနီးပါးဖြစ်နေပါတယ်။
၎င်းရဲ့အစောပိုင်းကမ်ပိန်းတွေနဲ့မတူဘဲ NUG ရဲ့မကြာသေးမီရက်သတ္တပတ်တွေအတွင်း တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်မှုဟာ Facebook မှာအခြေခံတဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုတစ်ခုပင်ဖြစ်စေ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ လူထုလှုပ်ရှားမှုမှန်သမျှဟာ ၎င်ကိုထောက်ခံသူတွေကို ထောင်ချနိုင်ဖို့ စစ်အစိုးရကိုအကြောင်းပြချက်ပေးလိမ့်မယ်ဆိုတဲ့ဆိုးရွားတဲ့ တွက်ချက်မှုကို အကြံပြုပါတယ်။ စစ်အစိုးရက ကျင်းပတဲ့ရွေးကောက်ပွဲဟာ NUG နဲ့တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေအတွက် ဖြစ်တည်မှုဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုကို တင်ပြပါတယ်။ နှုတ်ဆိတ်နေတဲ့ အန္တရာယ်တွေဟာ စစ်အစိုးရကို နိုင်ငံရေးနေရာလွတ်ကို လက်လွှတ်လိုက်တာဖြစ်ပြီး စစ်အစိုးရက လုပ်ပိုင်ခွင့်အသစ်ကို တောင်းဆိုပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်နဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့ NUG ရဲ့ တရားဝင်မှုကို ချေမှုန်းပစ်လိုက်ပါတယ်။ ဤတိတ်ဆိတ်မှုက NUG ဟာ ၎င်းရဲ့ကိုယ်ကျိုးရှာထောင်ချောက်ထဲမှာ နာကျင်စွာပိတ်မိနေတယ်လို့သက်သေပြနိုင်ပါတယ် ။ ၎င်းက NUG ကို ခန့်အပ်ထားတဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲက၎င်းရဲ့တရားဝင်မှုကို ဆွဲထုတ်ခဲ့တဲ့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ရှုတ်ချခြင်းနဲ့အတိုက်အခံက CRPH ရဲ့ ၂၀၂၀လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ ၂၀၂၅ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်း သက်တမ်းမကုန်ဆုံးမီ ပြိုင်တူ ဒါမှမဟုတ် သင်္ကေတ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုခုကို ကျင်းပဖို့ဖြစ်နိုင်ခြေကို တားမြစ်ထားပါတယ်။မျှော်မှန်းချက်ကလေးစားဖွယ်ကောင်းပေမယ့်လည်း၊ ဖယ်ဒရယ် အသွင်ကူးပြောင်းရေး အစီအစဉ်အတွက် တွန်းအားပေးမှုဟာ NUG ရဲ့လုပ်ငန်းစဉ်တွေနဲ့အမျိုးသား စည်းမျဥ်းချမှုမှာနှောင့်နှေးမှုဖြစ်စေတဲ့ စိတ်ကူးယဥ်မှု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ဒါ့ကြောင့် NUG က ၂၀၂၀ လုပ်ပိုင်ခွင့်အပေါ် ၎င်းရဲ့သင်္ကေတအားကိုးမှုနဲ့ ၎င်းကိုထုတ်လုပ်တဲ့မူဘောင်ကို ငြင်းပယ်ခြင်းကြားမှာ ပိတ်မိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ SSPC ရဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေကတမင်ထောင်ချောက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတာ်။ NUG ဟာ အရင်က တရားဝင်ဖြစ်မှုအပေါ် SAC ကို စိန်ခေါ်ခဲ့ဖူးပေမယ့်လည်း ၎င်းရဲ့တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ သံတမန်ရေးရာ ပြခန်းစာအုပ်ဟာ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အယူခံဝင်မှုတစ်ခုတည်းကို အားကိုးလို့မရတော့ပါဘူး။ အတိုက်အခံတွေက ၎င်းရဲ့ နိုင်ငံရေးဇာတ်ကြောင်းတွေကို ဖန်တီးရာမှာ ပိုမိုလက်တွေ့ကျတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမှာ အခြေအမြစ်မရှိရင်၊ စစ်အစိုးရရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲပြဇာတ်မှာမိမိကိုယ်ကို ၀တ်ဆင်ထားပြီး စစ်စီးပွားရေးကို ချဲ့ထွင်နေချိန်မှာ NUG ဟာ မသက်ဆိုင်တော့တဲ့သူဖြစ်သွားမယ့်အန္တရာယ်ရှိနေပါတယ်။ ဖြစ်တည်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဥ်းတွေ အာဆီယံအထိလည်း ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ SSPC ရဲ့ရွေးကောက်ပွဲအစီအစဥ်ကို တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယတို့လို့မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်သြဇာကြီးမားတဲ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေက ထောက်ခံကြပါတယ်။ တရုတ်က သံတမန်ရေးအရ အကာအကွယ်ပေးထားပြီး အိန္ဒိယကလည်း တိတ်တဆိတ် ထောက်ခံကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။
စစ်အစိုးရရဲ့ တွက်ချက်မှုမှာအရေးပါမှု နည်းပါးပေမယ့်လည်း အာဆီယံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာပုံသဏ္ဍာန်နဲ့စံနှုန်းအရ အရေးကြီးပါတယ်။ SSPC ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေကို တိတ်တဆိတ် အသိအမှတ်ပြုခြင်းက အာဆီယံရဲ့ လူထုဗဟိုပြု ကတိကဝတ်တွေကို လိုက်နာဖို် ပျက်ကွက်ခြင်းနဲ့ ၎င်းရဲ့ ပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးတွေကို လိုက်နာတဲ့ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့တစ်ခုအနေနဲ့၎င်းရဲ် ယုံကြည်ကိုးစားမှုကို ထိခိုက်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ အာဆီယံက ၎င်းရဲ့ မူငါးချက် ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့ ဖိနှိပ်မှုမှာ ရှုပ်ထွေးနေနယ်လို့ ယူဆခံရမယ့်အန္တရာယ်ရှိပါမယ်။ဒါျပမယ့်လည်း အာဆီယံကရွေးကောက်ပွဲကို ချက်ချင်းထောက်ခံမှုကို နှေးကွေးစေပြွးလွတ်လပ်ပြီးတရားမျှတတဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေလိုအပ်ကြောင်းနဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေးတွေနဲ့အညီ ပြတ်သားစွာ ရပ်တည်နေခြင်းနဲ့အာဆီယံဟာ၎င်းရဲ့ အရေးပါမှုကို အချက်ပြနိုင်ပါသေးတယ်။ ဒီလိုပြုလုပ်ခြင်းနဲ့အုပ်စုဖွဲ့ခြင်းဟာ၎င်းရဲ့ကတိကဝတ်တွေဟာအချည်းနှီးသောစကားလုံးတွေထက် ပိုမိုတယ်လို့ ပြသနိုင်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ SSPC ရဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေကတမင်ထောင်ချောက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတာ်။ NUG ဟာ အရင်က တရားဝင်ဖြစ်မှုအပေါ် SAC ကို စိန်ခေါ်ခဲ့ဖူးပေမယ့်လည်း ၎င်းရဲ့တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ သံတမန်ရေးရာ ပြခန်းစာအုပ်ဟာ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အယူခံဝင်မှုတစ်ခုတည်းကို အားကိုးလို့မရတော့ပါဘူး။ အတိုက်အခံတွေက ၎င်းရဲ့ နိုင်ငံရေးဇာတ်ကြောင်းတွေကို ဖန်တီးရာမှာ ပိုမိုလက်တွေ့ကျတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမှာ အခြေအမြစ်မရှိရင်၊ စစ်အစိုးရရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲပြဇာတ်မှာမိမိကိုယ်ကို ၀တ်ဆင်ထားပြီး စစ်စီးပွားရေးကို ချဲ့ထွင်နေချိန်မှာ NUG ဟာ မသက်ဆိုင်တော့တဲ့သူဖြစ်သွားမယ့်
အန္တရာယ်ရှိနေပါတယ်။ ဖြစ်တည်မှုဆိုင်ရာ စည်းမျဥ်းတွေ အာဆီယံအထိလည်း ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ SSPC ရဲ့ရွေးကောက်ပွဲအစီအစဥ်ကို တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယတို့လို့မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်သြဇာကြီးမားတဲ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေက ထောက်ခံကြပါတယ်။ တရုတ်က သံတမန်ရေးအရ အကာအကွယ်ပေးထားပြီး အိန္ဒိယကလည်း တိတ်တဆိတ် ထောက်ခံကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်အစိုးရရဲ့ တွက်ချက်မှုမှာအရေးပါမှု နည်းပါးပေမယ့်လည်း အာဆီယံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍဟာပုံသဏ္ဍာန်နဲ့စံနှုန်းအရ အရေးကြီးပါတယ်။ SSPC ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေကို တိတ်တဆိတ် အသိအမှတ်ပြုခြင်းက အာဆီယံရဲ့ လူထုဗဟိုပြု ကတိကဝတ်တွေကို လိုက်နာဖို် ပျက်ကွက်ခြင်းနဲ့ ၎င်းရဲ့ ပဋိညာဉ်စာတမ်းပါ ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးတွေကို လိုက်နာတဲ့ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့တစ်ခုအနေနဲ့၎င်းရဲ် ယုံကြည်ကိုးစားမှုကို ထိခိုက်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။ အာဆီယံက ၎င်းရဲ့ မူငါးချက် ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့ ဖိနှိပ်မှုမှာ ရှုပ်ထွေးနေနယ်လို့ ယူဆခံရမယ့်အန္တရာယ်ရှိပါမယ်။ဒါျပမယ့်လည်း အာဆီယံကရွေးကောက်ပွဲကို ချက်ချင်းထောက်ခံမှုကို နှေးကွေးစေပြွးလွတ်လပ်ပြီးတရားမျှတတဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေလိုအပ်ကြောင်းနဲ့ မြန်မာပြည်သူလူထုရဲ့ ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေးတွေနဲ့အညီ ပြတ်သားစွာ ရပ်တည်နေခြင်းနဲ့အာဆီယံဟာ၎င်းရဲ့ အရေးပါမှုကို အချက်ပြနိုင်ပါသေးတယ်။ ဒီလိုပြုလုပ်ခြင်းနဲ့အုပ်စုဖွဲ့ခြင်းဟာ၎င်းရဲ့ကတိကဝတ်တွေဟာအချည်းနှီးသောစကားလုံးတွေထက် ပိုမိုတယ်လို့ ပြသနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ၂၀၂၅ ရွေးကောက်ပွဲဟာ အသွင်ကူးပြောင်းမှု သို့မဟုတ် ရွေးချယ်မှု မဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးနဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်က ပြည်သူတွေနဲ့ အတိုက်အခံတွေကို နှုတ်ဆိတ်စေဖို့အတွက်ဥပဒေတွေကို အသုံးပြုပြီး အာဆီယံလိုက်နာမှုရဲ့ အရေးပါမှုကို လက်ကိုင်ထားဖို် စိန်ခေါ်နေပါတယ်။ အာဆီယံကဒီထောင်ချောက်ကို တွန်းလှန်နိုင်ပါသေးတယ်။
အဲမောင်း
Fulcrum Ananysis South East Asia စာမျက်နှာကဖော်ပြတဲ့ Surachanee Sriyai နဲ့ စုမြတ်သွယ်တို့ရေးသားတဲ့ Myanmar’s Fake Election Is a Trap, Not a Transition ကိုပြန်ဆိုပါတယ်။
Surachanee Sriyai ဟာ ISEAS – Yusof Ishak Institute မှာ မီဒီယာ၊ နည်းပညာနဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်း ပရိုဂရမ်နဲ့ဧည့်သည်တော်တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ သူဟာ ချင်းမိုင်တက္ကသိုလ်၊ ဒေသတွင်းလူမှုရေးသိပ္ပံနဲ့စဉ်ဆက်မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဗဟိုဌာန (RCSD) လက်အောက်ရှိ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့တိုင်းရင်းသားအသိုက်အဝန်းတွေ ရေရှည်တည်တံ့တဲ့လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှုစင်တာ (SHADE) ရဲ့ ယာယီဒါရိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
စုမြတ်သွယ်က ဂျာမဏီနိုင်ငံ Cologne တက္ကသိုလ်မှ လူမှုရေးနဲ့ယဉ်ကျေးမှု မနုဿဗေဒ Ph.D သင်တန်းသူသူဖြစ်ပြီး Global South Studies Center ကဧည့်သည်တော် သိပ္ပံပညာရှင်ဖြစ်ပါတယ် သူဟာ ချူလာလောင်ကွန်တက္ကသိုလ် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဌာနရဲ့ တွဲဖက်သုတေသီလည်းဖြစ်ပါတယ်။
