ဒုစရိုက်မြို့တော်ကြီးသို့ အလည်တခေါက်

မတ်လ ၃၊၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ

မြန်မာနှင့် ထိုင်းနယ်စပ်ရှိ မဲဆောက်လေဆိပ်တွင် ပုံမှန်အားဖြင့် နိုင်ငံတကာလေကြောင်း ခရီးစဉ်များမရှိပါ။သို့သော် မကြာသေးမီရက်များအတွင်း ဤနေရာမှ လူရာပေါင်းများစွာသည် တရုတ်နိုင်ငံသို့ တိုက်ရိုက်လေကြောင်းခရီးဖြင့် ပြန်သွားခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့ကို မြန်မာနိုင်ငံမှ ကယ်တင်နိုင်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ သားကောင်များထံမှ ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာကို အဓမ္မခိုင်းစေခဲ့သည့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်စင်တာများ (၂၁)ရာစု၏ ဘေးဆိုးကြီးကျော့ကွင်းတွင်ပိတ်လှောင်ခံခဲ့ကြရသည်။

စင်းလုံးငှားလေယာဉ်များသည် ဇန်နဝါရီတွင် တရုတ်သရုပ်ဆောင်တစ်ဦး၏ လူကုန်ကူးမှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် ထိုင်းနိုင်ငံသို့လာရောက်လည်ပတ်မည့် တရုတ်ခရီးသွားများကို ကြောက်လန့်စေသည့် လိမ်လည်မှုစင်တာတွင် အလုပ်လုပ်နေရသောသူများကိုကယ်တင်ရန်နိုင်ငံပေါင်းစုံ၏ ကြိုးပမ်းမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ ထိုင်း၊ မြန်မာနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့မှ တာဝန်ရှိသူများ ညှိနှိုင်းပြီး ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ယခုကဲ့သို့ ဆောင်ရွက်စေခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် လေယာဉ်များ မြောက်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားသည့်တိုင်၊ အဆိုပါ လိမ်လည်မှုစင်တာများဖြစ်သည့် ထိုင်းနယ်စပ်ရှိ ခေတ်မီမျှော်စင်များဖြင့်ဆောက်လုပ်ရေလုပ်သားများသည် ညဘက်တွင် ရာဇ၀တ်မှုများအတွက် အဆောက်အဦးအသစ်များကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း တည်ဆောက်ခဲ့ကြသည်။

ပိတ်ဆို့ထားသော ပြတင်းပေါက်များပါသော အခန်းများတွင် လိမ်လည်သူများသည် ၎င်းတို့၏သားကောင်များထံမှ ငွေများကို ခိုးယူနေကြပြီး အမေရိကန်၊ တရုတ်နှင့် အခြားနိုင်ငံများရှိ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို စိတ်အားထက်သန်မှုရှိစေသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ်ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားအမဲ့ဆုံးနှင့် အကျိုးအမြတ်အရှိဆုံး နေရာများထဲမှ တစ်ခုအဖြစ်သို့ ပေါက်ကွဲသွားခဲ့သည်။ တရုတ်ရာဇ၀တ်ဂိုဏ်းများသည် မိုးသစ်တောများကို အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုများအတွက် ရည်ရွယ်၍ အခြေချနေထိုင်သူများ၏အထပ်မြင့်အိမ်ယာစခန်းရပ်ကွက်များအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲရန်အတွက် ပြိုင်ဘက်အဖွဲ့များနှင့် သဘောတူညီချက်များ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

ထိုင်းအစိုးရသည် အတင်းအကြပ်ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် ပျက်ကွက်သဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ တရုတ်လူဆိုးဂိုဏ်းများနှင့် ပြည်သူ့စစ်တပ်မှူးများသည် ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာအချက်အချာကျသောနေရာများတွင် အလုပ်လုပ်ရန် လူထောင်ပေါင်းများစွာကို မြစ်ကြောင်းနယ်နိမိတ်တစ်လျှောက် မှောင်ခိုတင်သွင်းနိုင်ခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက ဆိုသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသည် လိမ်လည်မှုစင်တာများအတွက် လျှပ်စစ်နှင့်အင်တာနက်ကို ထောက်ပံ့ပေးထာသည့်အပြင် ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သည့်ကိရိယာများနှင့် Lamborghini ကဲ့သို့သော ထူးဆန်းသည့်ဇိမ်ခံကားများအတွက် ရေသွယ်မြောင်းတစ်ခုအဖြစ်လည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်းက ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုသည် လိမ်လည်မှုစင်တာများအတွက် နောက်ဆုံးထိုးစစ်ဖြစ်သည်။လိမ်လည်သူများအဖြစ်မှ သူတို့ကိုယ်သူတို့ လိမ်လည်လှည့်ဖြားသူများအဖြစ်သို့ပြောင်းလဲသွားခဲ့ကြသူ ထောင်ပေါင်းများစွာကို လွတ်မြောက်စေခဲ့သည်။

မကြာခဏဆိုသလို အိုင်တီ၊ အင်ဂျင်နီယာ သို့မဟုတ် ဖောက်သည်ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများအတွက် ဝင်ငွေကောင်းရမည်ဟူသောအတုအယောင်ကတိကဝတ်များဖြင့်ဖြားယောင်းသွေးဆောင်လေ့ရှိပြီး အနည်းဆုံး နိုင်ငံပေါင်း ၄၀ မှ နိုင်ငံသားများသည် ခရစ်ပတိုငွေကြေးလိမ်လည်မှု၊ အွန်လိုင်းမှချိန်းတွေ့လှည့်ဖြားမှု၊ TikTok မှစျေးဝယ်လိမ်လည်မှုများ၊ WhatsAppမှ အိမ်ခြံမြေများဆိုင်ရာလိမ်လည်မှုInstagram Deepfakes နှင့် Facebook လှည့်ဖြားမှုများတွင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်ရန် အတင်းအကြပ်ဖိအားပေးခိုင်းစေခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ယင်းစုပေါင်းအိမ်ယာများထဲတွင်လိမ်လည်လှည့်ဖြားသူအများစုမှာ တရုတ်လူမျိုးများဖြစ်ပြီး၎င်းတို့သည်မကြာခဏ ရိုက်နှက်ခံရကာ လျှပ်စစ်ကြင်စက်ဖြင့်ရှော့ခ်ရိုက်ခြင်း၊ကားစင်တင်ကာ နာရီပေါင်းများစွာ ချည်နှောင်ခံခဲ့ရကြောင်း မျက်မြင်သက်သေများ သို့မဟုတ်လှည့်စားခံခဲ့ကြရသားကောင်များကပြောသည်။

ညဥ်းပန်းနှိပ်စက်သည့်ပုံစံနောက်တစ်မျိုးမှာဒူးနှင့် လက်များသွေးထွက်သည့်အထိအထိ ကျောက်စရစ်ခဲပေါ်တွင် တွားသွားရသည်မျိုး ပါဝင်သည်။ မကြာသေးမီက အောင်မြင်ခဲ့သော ကယ်ဆယ်ရေး လုပ်ငန်းများကို တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် မြန်မာ တာဝန်ရှိသူများက လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ကြပြီး နိုင်ငံဖြတ်ကျော် မှုခင်းများ အားလုံးကို တစ်စုတစ်စည်းတည်း နှိမ်နင်းခြင်းဟု ခေါ်ဝေါ်သည့် ဂုဏ်ပြုပွဲကို ကျင်းပကြသည်။ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ဆိုက်ဘာရာဇ၀တ်မှု၏နောက်ထပ်နေရာတစ်ခုဖြစ်သည့် စီးနင်းမှုတစ်ခုမှလည်း အခြားသူများကိုကယ်တင်နိုင်ခဲ့သည်။

“နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်အွန်လိုင်းလောင်းကစားနဲ့ လိမ်လည်မှုရာဇ၀တ်မှုတွေကိုပြင်းပြင်းထန်ထန်နှိမ်နင်းဖို့ ထိုင်း၊ မြန်မာနဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းပြီး ဘက်စုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေကို တရုတ်နိုင်ငံက တက်ကြွစွာဆောင်ရွက်နေပါတယ်” ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဌာန၏ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ရက်က The New York Times သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ “လက်ရှိမှာ၊ နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ အွန်လိုင်းလောင်းကစားနဲ့ လိမ်လည်မှု အများအပြားကို ချေမှုန်းပစ်ခဲ့ပြီး သံသယရှိသူ အများအပြားကို ဖမ်းဆီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။” သို့သော် ယင်းကဲ့သို့ မိမိကိုယ်ကို ဂုဏ်ပြုခြင်းသည် အချိန်မတန်သေးကြောင်း လိမ်လည်မှုစင်တာများတွင် အလုပ်လုပ်ဖူးသူများနှင့် ဆိုက်ဘာလိမ်လည်မှုလုပ်ငန်းမှအကျိုးအမြတ်များ သို့မဟုတ် အမြတ်အစွန်းများ​ေနိုင်ငံတော်နှင့် ပြည်သူ့စစ်ဗျူရိုကရေစီများသို့ခွဲဝေပေးရာတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော အခြားလူနှစ်ဒါဇင်ခန့်အား တွေ့ဆုံမေးမြန်းချက်များအရသိရသည်။

ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်းက အလိမ်အညာဂိုဏ်းအလုပ်ရုံများမှ ကယ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည့် ထောင်ပေါင်းများစွာသော လူများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဓမ္မလုပ်အားပေးခိုင်းစေခြင်းငရဲနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လွတ်မြောက်စေရမည်ဟူသောကတိပြုမှုများကြားတွင် သောင်တင်နေဆဲဖြစ်သည်။ တိုက်ခန်းပေါင်းများစွာ၌ ထောင်ပေါင်းများစွာကို ချုပ်နှောင်ထားဆဲဖြစ်သည်။ “စီးပွားရေးက ပုံမှန်ပါပဲ” ဟု အွန်လိုင်း ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ အချက်အချာကျသည့် နေရာတစ်ခုတွင် အလုပ်လုပ်နေသော မြန်မာနိုင်ငံသား မမီက ပြောသည်။ သူက ဖုန်းနှင့်ပြောပြီး “အဲဒီမှာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ သူ့ဆန္ဒအလျောက် အလုပ်လုပ်နေတာ”ဟုပြောသည်။

ထို့အပြင် ဒီနိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုကွန်ရက်အား ကြိုးကိုင်နေသည့့် အဓိကကျသူမှားအားဖမ်းမမိိသေးပါ၊ နိုင်ငံပေါင်း ဒါဇင်ပေါင်းများစွာကို ဖြန့်ကျက်ပြီး တရုတ်စင်တာတစ်ခုသည်လက်ရှိလှုပ်ရှားမှု၌ ဖယ်ရှားခံခဲ့ရပါတယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နွယ်ဖွား အဓိကကျသူအား ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ယခုအခါ ထိုင်းအကျဉ်းထောင်တွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးရေး ကြိုးပမ်းနေပြီးယင်းကို ဖမ်းဆီးခြင်းမှာ လိမ်လည်လှည့်စားလုပ်ကိုင်နေသည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသော မြို့များတွင် တည်ဆောက်မှုများ နှေးကွေးသွားခြင်း မရှိပေ။ “လူကုန်ကူးမှုနှင့် အွန်လိုင်းလိမ်လည်လှည့်စားမှုများအား ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းသည် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအစီအမံထက် ပိုမိုလိုအပ်သည်” ဟု လိမ်လည်မှုစင်တာများ ပျံ့နှံ့နေသည့်ဒေသကို အာရုံစိုက်သည့် Salween Institute for Public Policy တည်ထောင်သူ ဒါရိုက်တာ Saw Kapi က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁ ရက်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

“အုပ်ချုပ်မှုပျက်ကွက်မှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွှယ်မှုတို့၏ အရင်းခံအကြောင်းရင်းများကို ရင်ဆိုင်ရန် လိုအပ်ပါသည်”ဟု၎င်းကဆိုသည်။ဖေဖော်ဝါရီလ အစောပိုင်းတွင် ထိုင်းရဲများက မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်အနီးတွင် စစ်ဆေးရေးဂိတ်များ ထူထောင်ထားစဉ် တရုတ် လိမ်လည်သူများကို ဆိုက်ဘာရာဇ၀တ်မှုကြီးတစ်ခုမှ အခြားနေရာတစ်ခုဆီသို့ထိုင်းနိုင်ငံမှတစ်ဆင့် ရွှေ့ပြောင်းသွားကြောင်း လူကုန်ကူးသူတဦးက ပြောသည်။ လိမ်လည်သူများ သည် ခြောက်သွေ့ရာသီဖြစ်သောကြောင့် ရေတိမ်သော မြစ်ကိုဖြတ်၍ ကူးသွားခဲ့သည်ဟု လူကုန်ကူးသူ က ပြောသည်။

ညအချိန် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှု များကို ဆောင်ရွက်ပေးနေပြီး သူမ၏ လုံခြုံရေးအတွက် အမည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာ ဖော်ထုတ်ခံရသူ နော်ပန်က ထိုင်းမှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လူကုန်ကူးမှု တားဆီးနှိမ်နင်းမှုများ ပြုလုပ်နေသော်လည်း ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေသည်ဟု ဆိုသည်။ သူမသည် မန်ဒရင်း သို့မဟုတ် အခြားနိုင်ငံခြားဘာသာစကားများကို မပြောတတ်သောကြောင့်သူမနှုတ်ခမ်းကိုလက်ညိုးဖြင့်ပိတ်ကာ ဖြတ်ကူးမည့်သူများကိုနှုတ်ဆိတ်နေစေရန်အချက်ပြပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ မကြာသေးမီရက်များအတွင်းက မြစ်ဖြတ်ကူးသူအချို့မှာ မျက်နှာနှင့် ခြေထောက်တွင် ဒဏ်ရာများရရှိခဲ့ကြပြီးပတ်တီးများစည်းပေးခဲ့ကြရသည်ည်ဟုဆိုသည်။

“ကျွန်မ သူတို့ကို သနားပါတယ်” လို့ သူမက ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် သူတို့ကို ကူညီဖို့ ကျွန်မ ဘာမှ မလုပ်ပေးနိုင်ခဲ့ပါဘူး” မြန်မာနိုင်ငံရှိ မှုခင်းဖြစ်ပွားမှုအကြီးမားဆုံးမြို့ကြီးများတွင် အစုရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်သည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့မှ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ကိုမင်း က တရုတ်အမျိုးသား လေးငါးဦးအား ရိုက်နှက်ခြင်း လျှပ်စစ်ကျင်စက်နှင့်တို့ခြင်းတို့ကိုမြင်တွေ့ခဲရပြီးနောက် တုန်လှုပ်ခြောက်ချားမိကြောင်း အခြားတစ်ယောက်မှာ ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင်လဲကျကာ တွန့်လိမ်နေသည်ဟုလည်းဆိုသည်။ လျှပ်စစ်ပစ္စည်းဖြင့် ရိုက်နှက်ပြီး တုန်လှုပ်ချောက်ချားသွားသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရကြောင်း ပြောသည်။ ဒက်စတော့ကွန်ပြူတာများရှေ့တွင် ထိုင်နေသည့် အလုပ်သမားတန်းစီဖြင့် အခန်းပြည့်နေသည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ သူတို့သည် သူ့ကို မကြည့်ဘဲ သို့မဟုတ် အလွဲသုံးစားလုပ်သူများကို မကြည့်ရဟု ဆိုသည်။

ဒက်စတော့ကွန်ပြူတာများရှေ့တွင် ထိုင်နေသည့် အလုပ်သမားတန်းကြီးမှာ အခန်းပြည့်နေသည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ သူတို့သည် မိမိကို မကြည့်ဘဲ သို့မဟုတ် အလွဲသုံးစားခိုင်းစေသူများကို ကြည့်ခွင့်မရဟု ဆိုသည်။ “အခန်းထဲက လူတွေရဲ့ ကြောက်လန့်မှုကို ဘယ်တော့မှ မေ့မှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “တိရိစ္ဆာန်တစ်ကောင်ကို နှိပ်စက်တာကို ကြည့်ရတာနဲ့တူတယ်” ဟုသူကဆက်ပြောသည်။ ဇန်နဝါရီလတွင်၊ ဤနယ်စပ်မျဉ်းရှိ လူတိုင်းသိကြသည့်လျှို့ဝှက်ချက်ဖြစ်သောလိမ်လည်လှည့်စားသည့်စင်တာများကြောင့် တရုတ်သရုပ်ဆောင် Wang Xing ပျောက်ဆုံးသွားခြင်းနှင့်အတူ လူများများ၏ အသိစိတ်ကို တုန်လှုပ်စေခဲ့သည်။

မြန်​မာနိုင်​ငံရှိ လိမ်​လည်​လှည့်​စားအလုပ်ရုံတစ်ခုသည် သူအမြန်​လွတ်​​မြောက်​လာ​သော်​လည်း တရုတ်​တွင်​ လူအများ၏ ​အမျက်ဒေါသထွက်​မှုများနှင့်​အတူ တရုတ်​ခရီးသွားများ ထိုင်းတွင်​ အားလပ်​ရက်​များကို ဖျက်သိမ်း​လိုက်​ကြသည်​။ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ် Paetongtarn Shinawatra သည် တရုတ်နိုင်ငံ ပေကျင်းသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ငွေလိမ်ဂိုဏ်းများကို၎င်း၏အစိုးရက နှိမ်နင်းမည်ဟု တရုတ်ခေါင်းဆောင် Xi Jinping ကို ကတိပေးခဲ့သည်။ ယင်း ခရီးမထွက်မီထိုင်းနိုင်ငံသည် နယ်စပ်တစ်ဖက်သို့ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ဖြတ်တောက်လိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး (၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင်လည်း ခေတ္တမျှ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။) ထို့နောက်တရုတ်ပြည်သူ့လုံခြုံရေး ဒု-ဝန်ကြီးသည် နယ်စပ်ဇုန်ကို စစ်ဆေးရန် လာရောက်ခဲ့သည်။

ထိုင်းနယ်စပ်နားမှ နယ်မြေများကို ထိန်းချုပ်ပြီး တရုတ်ကုမ္ပဏီများအားမြေယာငှားရမ်းထားသည့် မြန်မာက တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များက အပြစ်မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုဖို့ ကြိုးစားနေကြသည်။ အချို့သော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များသည် စစ်အစိုးရနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ တချို့အဖွဲ့ကတိုက်ခိုက်နေကြပြီး ဤအဖွဲ့အစည်းများကငွေလိမ်ဂိုဏ်းများအထိုင်ချရာ အချက်အချာနေရာများတွင် အကြောက်တရားများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေစေရန် ကူညီပံ့ပိုးပေးနေကြောင်း မျက်မြင်သက်သေများနှင့် လူကုန်ကူးခံရသည့် ဝန်ထမ်းများက ပြောသည်။

ပြည်သူ့စစ်များသည် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် ကျောက်မျက်မှသည် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်နှင့် သစ်လုပ်ငန်းအထိ အခြားသောတရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုများတွင်လည်း ပါ၀င်ပတ်သက်နေပါသည်။ ဒီမိုကရက်တစ်ကရင် အကျိုးပြု တပ်မတော်DKBA စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ် ဗိုလ်ချုပ် စောဆန်းအောင်က ယခုနှစ်အတွင်း အွန်လိုင်းတွင် ပျံ့နှံ့နေသည့် စိတ်အနှောက်အယှက်ဖြစ်စေသည့် ဓာတ်ပုံအချို့ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် ၎င်း၏နယ်မြေအတွင်း လည်ပတ်နေသည့် လိမ်လည်ရေးစင်တာများကိုသာ သိရှိလာသည်ဟု ဆိုသည်။သို့သော် ကိုယ်ထိလက်ရောက် မတော်မတရားပြုကျင့်မှု လက္ခဏာများ ပြသနေသည့် လိမ်လည်မှုစင်တာ အလုပ်သမားများ၏ ရုပ်ပုံအားလုံးကို မယုံကြည်ရန် သတိပေးခဲ့သည်။

“သူတို့က သူတို့ကိုယ်သူတို့ ထိခိုက်စေပြီး အလုပ်ရှင်တွေကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်တယ်လို့ စွပ်စွဲတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “တကယ်လို့သာအလုပ်ရှင်တွေက သူတို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် သူတို့ရဲ့ဒဏ်ရာတွေကို ဓာတ်ပုံရိုက်ပြီး ဝေမျှဖို့ဘယ်လိုလုပ်ခဲ့မလဲဆိုတာကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးပါဘူး။”ဟုလည်းသူကပြောသည်။ အခြားပြည်သူ့စစ်များ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးက ယင်းကိစ္စတို့ကို ပြည်သူ့စစ်များ သိလျှင်ပင် ရာဇ၀တ်မှုမှ အကျိုးအမြတ် ကြီးမားသော အင်အားစုကြီးများက နှုတ်ဆိတ်နေရန်အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေခြင်း ခံခဲ့ရသည်။

“တရုတ်ရဲ့ဖိအားကြောင့် ဒီစီးနင်းမှုတွေ မလုပ်ဆောင်ခဲ့ဘူး” ဟု နယ်စပ်တလျှောက်ရှိနယ်မြေများကို ပိုမိုထိန်းသိမ်းထားသည့် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ်မှ ဒု-ဗိုလ်မှူးကြီး နိုင်မောင်ဇော်က ပြောသည်။ “နိုင်ငံခြားသားတွေဟာ သူတို့ရဲ့ဆန္ဒကို ဆန့်ကျင်ပြီး အလွဲသုံးစားအလုပ်ခံနေရတယ်လို့ သတင်းတွေမှာ ဖော်ပြတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော်တို့ အရေးယူခဲ့တာပါ”ဟုသူကဆက်ပြောသည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀ မှစတင်၍ လိမ်လည်မှုစင်တာများမှ လွတ်မြောက်လာသူ ရာနှင့်ချီသော တရုတ်နိုင်ငံသားများသည် ၎င်းတို့၏နေအိမ်သို့ လေယာဉ်ဖြင့် ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြသည်။ တရုတ်အစိုးရမီဒီယာရာဇ၀တ်မှု သံသယရှိသူများပထမအသုတ်ဟု တံဆိပ်ကပ်ထားသည်။

အာဖရိကန်များစွာသော အခြားလူ ၂၆၀ သည် ဖေဖော်ဝါရီ လလယ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာပြီး နေရပ်ပြန်ပို့ရန် စောင့်ဆိုင်းနေကြသည်။သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တလျှောက်တွင် ရာဇ၀တ်ဂိုဏ်းပေါင်းများစွာမှ ကယ်ထုတ်ခြင်းခံခဲ့ရသူ ၇,၀၀၀ ခန့်သည် ယခုအခါ ပြည်သူ့စစ်နယ်မြေအတွင်းရှိ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများထဲတွင် ယာယီပြစ်ဒဏ်ခံနေရသကဲ့သို့ ပိတ်မိနေပြီး ထိုင်းနိုင်ငံအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ရန် ခွင့်ပြုချက်ကို စောင့်ဆိုင်းနေကြောင်း အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့များကပြောသည်။

“စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှု၊ ရောဂါတွေ ပြန့်ပွားနေတဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကို ကျွန်တော်တို့ ကြည့်နေပါတယ်” ဟု လိမ်လည်မှုစင်တာများတွင် အလုပ်ခိုင်းစေခံခဲ့ရသော လူကုန်ကူးခံရသူများကို ကူညီပေးသည့် South-east Asia Director of Acts of Mercy International မှ Amy Miller က ပြောကြားခဲ့သည်။ “တစ်နေရာတည်းမှာ လူ ၄၀၀ အတွက် အိမ်သာ နှစ်လုံးပဲရှိတယ်”ဟုသူကပြောသည်။ နေရပ်ပြန်ပို့ရေး ကြိုးပမ်းမှုများတွင် နိုင်ငံခြားသံရုံးများက ကူညီပေးရန် လိုအပ်သည်ဟုထိုင်းအာဏာပိုင်များက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ သောင်တင်နေသူအများစုသည် တရုတ်များဖြစ်ပြီး ဇင်ဘာဘွေ၊ လိုက်ဘေးရီးယားနှင့်မာလာဝီအပါအဝင် တခြားနိုင်ငံ ၂၇ နိုင်ငံမှ ဒုက္ခသည်များလည်း ရှိသည်ဟုMiller က ပြောသည်။ အာဖရိကနိုင်ငံ အများအပြား၏သံရုံးများထိုင်းနိုင်ငံတွင်မရှိကြပါ။ အမည်ဝှက်ပေးထားသည့်အသက် ၂၇ နှစ်အရွယ် အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံသား Fisher သည် မြန်မာနိုင်ငံနယ်စပ်ရှိ လိမ်လည်မှုစင်တာတစ်ခုသို့ လူကုန်ကူးခံခဲ့ရသည်။သူ့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သည့်အခန်းထဲ၌ ကြိုးချည်ပြီး ရိုက်နှက်ခံခဲ့ရသည်။ လျှပ်စစ်ရှော့ကြောင့် သူ့ခန္ဓာကိုယ်ကို တုန်လှုပ်သွားစေခဲ့သည်။ ဖေဖေါ်ဝါရီလလယ်တွင် သူ့ကို ကယ်ဆယ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ပြောင်းရွှေ့စေခဲ့သည်။ “ဒါဟာ အိပ်မက်ဆိုးတစ်ခုလိုပါပဲ” ဟု ၎င်း၏ ရှစ်လကြာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် အဖြစ်အပျက်ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ “ဒါပေမယ့် ကျနော်နိုးလာခဲ့တယ်၊ အဲဒါအမှန်ပဲ။”

အဲမောင်း
Selam Gebrekidan,နှင့်Li Youတို့ မှ ထပ်လောင်းအစီရင်ခံခြင်းနှင့် သုတေသနပြုခြင်းဖြစ်သည်။The Straits Times တွင်ဖော်ပြသည့် On a lawless border in South-east Asia, the global scam industry thrives ကိုပြန်ဆိုပါသည်။

စာရေးသူ Hannah Beech သည် အမေရိကန် သတင်းထောက်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ 2017 ခုနှစ် သြဂုတ်လကတည်းက သူမသည် ဘန်ကောက်အခြေစိုက် The New York Times ၏ အရှေ့တောင်အာရှ ဗျူရိုအကြီးအကဲ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူမသည် ယခင်က Time မဂ္ဂဇင်းအတွက် အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ Beech သည် အာရှတွင် အထူးကျွမ်းကျင်ပြီး Time ၏ အရှေ့တောင်အာရှဗျူရိုအကြီးအကဲအဖြစ် တစ်ခါတစ်ရံ ဂုဏ်ပြုခံရသည်။