စစ်ရာဇ၀တ်မှုများအတွက် ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွများက တာဝန်ခံပြီး နိုင်ငံတကာ ယန္တရားများဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်တောင်းဆို

မတ်လ ၁၉၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွအဖွဲ့များမှ အဖွဲ့ဝင်များသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအား သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခြင်း၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းနှင့် ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရှိ ဒုက္ခသည် စခန်းများတွင် ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေး စစ်သွေးကြွများ ကျူးလွန်သည့် အချို့သော လုပ်ရပ်များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရှိ ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများကြား ဆက်စပ်မှု ရှိကြောင်း သက်သေပြနိုင်သောကြောင့် စစ်ရာဇ၀တ်မှု ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ရန် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သော အကြောင်းပြချက်များအား Fortify Right အဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာတွင် တွေ့ရှိရသည်ဟု Scoop World သတင်းဌာနကမတ်လ၁၈ ရက်တွင်ဖော်ပြသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွအဖွဲ့များ၏ သတ်ဖြတ်မှု၊ ပြန်ပေးဆွဲမှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနှင့် အခြားပြင်းထန်သော ချိုးဖောက်မှုများအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့အတွက် လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရားအပါအဝင် နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေး ယန္တရားများနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းများဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံး (ICC)—investigant Rouges အဖွဲ့အစည်းများ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးယန္တရားများကို ယင်းက အကြံပြုထားသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်ရာဇ၀တ်မှုမှာ တာဝန်ရှိသူများကို တရားစွဲရန်လည်း ယင်းအဖွဲ့ကဆိုသည်။

စာမျက်နှာ ၇၈ မျက်နှာပါ အစီရင်ခံစာတွင် “ငါသည် အချိန်မရွေး အသတ်ခံရနိုင်သည်”ဟုမှတ်ချက်တစ်ခုဖေါ်ပြထားပြီး၊ “ရိုဟင်ဂျာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို လုံးလုံးလျားလျား ဖရိုဖရဲဖြစ်စေသည် ” ဟု Fortify Rights မှ ဒါရိုက်တာ John Quinley က ပြောသည်။ “စစ်ရာဇ၀တ်မှုများသည် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများအတွင်းတွင် ကျူးလွန်လေ့ရှိသော်လည်း၊ ဤအခြေအနေတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ သီးခြားရာဇ၀တ်မှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံစစ်ပွဲနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်နေပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကြားဖြတ်အစိုးရသည် ရာဇ၀တ်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် နိုင်ငံတကာ တရားရေးယန္တရားများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်သည်ဟုဆိုသည်။

မကြာသေးမီက အမေရိကန်အစိုးရ၏ ရန်ပုံငွေဖြတ်တောက်မှုသည် စခန်းများရှိ ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွများအတွက် နေရာပိုမိုဖန်တီးပေးနေပြီး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ၏လုံခြုံရေးကို သိသိသာသာဆိုးရွားသွားစေမည်ဟု Fortify Rights မှ ပြောကြားခဲ့သည်။ Fortify Rights အစီရင်ခံစာသစ်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ ပြန်ပေးဆွဲခြင်း၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းနှင့်  ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများ အပါအဝင် နှစ်ရှည်လများ အကြမ်းဖက်မှုများကိုအသေးစိတ် ဖော်ပြထားသည်။

ထင်ရှားသော ရိုဟင်ဂျာ အသိုက်အဝန်း ခေါင်းဆောင်နှင့် လူ့အခွင့်အရေး ကာကွယ်သူ Mohib Ullah လုပ်ကြံခံရပြီးနောက်ပိုင်း လူအသေအပျောက် ပြင်းထန်သော အကြမ်းဖက်မှုများသည် သိသိသာသာ တိုးလာကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ရိုဟင်ဂျာ ဦးဆောင်သော စစ်သွေးကြွများ ၏အန္တရာယ်ကိုဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Sheikh Hasina၏ အစိုးရသည် အကာအကွယ် မပေးနိုင်ကြောင်းလည်း ဖော်ပြသည်။ အစီရင်ခံစာတွင် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များနှင့် မျက်မြင်သက်သေများ၊ ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွများ၊ ကုလသမဂ္ဂအရာရှိများ၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေးလုပ်သားများနှင့် အခြားဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် အကြမ်းဖက်မှုမျာကို မြင်တွေ့ခဲ့သူများ အပါအဝင် လူပေါင်း ၁၁၆ ဦးအား တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများ ပြုလုပ်ထားသည်။

Fortify Rights သည် Arakan Rohingya Salvation Army (ARSA) နှင့် Rohingya Solidarity Organization (RSO) အပါအဝင် ယခင်နှင့် လက်ရှိ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့များနှင့်လည်း ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး ကြီးလေးသော ရာဇ၀တ်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များသည် ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့များ၏ လက်ချက်ဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် သတ်ဖြတ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသည်။ စခန်းအခြေစိုက် စစ်သွေးကြွများ၏ သတ်ဖြတ်မှုများသည် ၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် ၂၂ ကြိမ်၊ ၂၀၂၂တွင်၄၂ မှု၊ ၂၀၂၃ တွင်အကြိမ် ၉၉ နှင့် ၂၀၂၄ တွင် ၆၅ ကြိမ်ထက်မနည်းရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ဥပမာအားဖြင့်၊ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်၊ ၂၀၂၄ တွင် အမည်မသိ ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွများသည် ည ၇ နာရီမှ ၈ နာရီအကြားတွင်ချစ်လှစွာသော ဆရာ၊ ဖခင်၊ ကဗျာဆရာနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ- Mohammad Faisal ကို တိုးချဲ့စခန်း အမှတ် ၄မှ ပြန်ပေးဆွဲခဲ့သည်။ သေနတ်ဖြင့် ပစ်သတ်ခဲ့ပြီး သူ့အသတ်မခံရခင်အချိန်ကMohammad Faisal သည် စခန်းတွင်း ရာဇ၀တ်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရာ၌ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များကို တက်ကြွစွာ ကူညီခဲ့သူဖြစ်သည်။
အခြားဖြစ်ရပ်တစ်ခုတွင်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ARSA အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပြည်တွင်းရေး ထောက်လှမ်းရေး အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသော လက်နက်ကိုင် ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွများသည် Balukhali စခန်းရှိ မက္ဒရာဆာ—အစ္စလာမ်ဘာသာရေးကျောင်း—တွင် အခြားသူများကို ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သည်။

အစ္စလာမ့်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ရိုဟင်ဂျာ မူလာတစ်ဦးက စစ်သွေးကြွများက မဒရာဆာတွင် ညအိပ်နေသော ကျောင်းသားများနှင့် ဆရာများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း Fortify Rights သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ “မဒရာဆာကို တိုက်ခိုက်ဖို့ ရောက်လာတဲ့ မနက် ၄ နာရီမှာ အားလုံးနှစ်နှစ်ခြိုက်ခြိုက်အိပ်ပျော်နေတာကြောင့် ပထမတော့ ဘာမှ မသိလိုက်ဘူး အထဲသို့ ဝင်သူများသည် ဓားများ၊ တုတ်များနှင့် သေနတ်များ ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် မာဒရာဆာထဲသို့ ဝင်ရောက်ကာ ၎င်းတို့၏လက်နက်များကို အသုံးပြုကာကျောင်းသားများကို သေနတ်ဖြင့် ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဆရာသုံးဦးနှင့် ကျောင်းသား သုံးဦး သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

တိုက်ခိုက်မှုကို မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး ဆွေမျိုးတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည့် ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသားတစ်ဦးက Fortify Rights သို့ ပြောကြားရာတွင် “ဓား၊ တုတ်၊ ပစ္စတိုတွေ လက်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ လူတွေက.. [လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်သူတွေ] က သတ်ဖြတ်ပြီးသွားတော့ မြေပြင်ပေါ်မှာ သတ်ထားတဲ့ အလောင်းခြောက်လောင်းကို မြင်နေရတယ် … အလောင်းကို နေရာတိုင်းမှာ တွေ့တယ်”ဟုဆိုသည်။ စစ်သွေးကြွများက မဒရာဆာရှိ ကျောင်းသားများနှင့် ဆရာများကို တိုက်ခိုက်ခြင်း ပြီးဆုံးပြီးနောက် ၎င်းတို့သည် မက်ဒရာဆာပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များကို ရိုက်နှက်ညှဉ်းပန်းကာ သောင်းကျန်းခဲ့ကြသည်။

ဤတိုက်ခိုက်မှု၏ သားကောင်တစ်ဦးဖြစ်သူကFortify Rights ကိုပြောကြားရာတွင် “သူတို့က ကျွန်တော့်လက်ချောင်းနှစ်ချောင်းကို ဖြတ်ပြီး ကျွန်တော့်ခေါင်းကိုပစ်ခဲ့တယ် ကျနော်သေပြီ လို့ ထင်တဲ့အတွက် ထားခဲ့တယ်”ဟုပြောသည်။ မဒရာဆာကျောင်းကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရဲတပ်ဖွဲ့က အနီးပတ်ဝန်းကျင်တွင် လုံခြုံရေးကင်းလှည့်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ကင်းလှည့်မှုများကြောင့်မဒရာဆာကို ARSA သည် ရိုဟင်ဂျာအရပ်သားများအပေါ် ခြိမ်းခြောက်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းကို ရပ်တန့်မသွားစေခဲ့ပေ။

တိုက်ခိုက်မှုမှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူတစ်ဦးက Fortify Rights သို့ ပြောကြားရာတွင် “ယခုပင်လျှင် [ARSA] က ‘မင်းရဲတွေနဲ့ အတူရှိနေတုန်းထမင်းဝအောင်စားထားပါ”ဟု ခြိမ်းခြောက်ပြောဆိုခဲ့ပါသည်။ သူက ဆက်ပြောတယ် “ကျနော် အချိန်မရွေး အသတ်ခံရနိုင်တယ်”ဟုပြောသည်။ Fortify Rights မှ မှတ်တမ်းတင်ထားသော ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွများ၏ သတ်ဖြတ်မှု အများစုသည် စခန်းများတွင် အပြစ်ပေးခံရမှုအနေဖြင့် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး စခန်းနေထိုင်သူအားလုံးအတွက် စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေကို ဖန်တီးခဲ့သည်ဟု Fortify Rights မှ ပြောကြားခဲ့သည်။ သတ်ဖြတ်မှုများအပြင် ARSA နှင့် RSO တို့က အဓိကအားဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် လုပ်ဆောင်နေသော ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့များ၏ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ ပြန်ပေးဆွဲမှုနှင့် အခြားရာဇ၀တ်မှုများကို ယနေ့ထုတ်ပြန်သည့် အစီရင်ခံစာသစ်တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။

အထူးသဖြင့် ထိတ်လန့်စရာကောင်းသော ဥပမာတစ်ခုတွင်၊၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ARSA မှ အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ် ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသားတစ်ဦးကို ပြန်ပေးဆွဲ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ပြီး ခြေလက်အင်္ဂါများ ဖြတ်တောက်ကာ သတ်ဖြတ်ခဲ့သော်လည်းသူသည်အံ့ဩဖွယ်ရာပင်အသက်မသေပဲလွတ်မြောက်လာခဲ့သည်ဟု Fortify Rights ကိုပြောသည်။ ပထမတော့ သူတို့ခြေထောက်ဖြတ်တယ်။ ခြေထောက်အရိုးတွေကို ဓားကြီးနဲ့ ခုတ်လိုက်တဲ့အသံကို ကြားလိုက်ရတယ်။ … “ငါ့ကို ထားခဲ့ပါ၊ မင်းလိုသမျှ ငါပေးမယ်” ပြောတော့ သူတို့က “မင်းကို ငါတို့ ဘယ်တော့မှအရှင် ထားမှာ မဟုတ်ဘူး အန်ဂျီအို (အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ) နဲ့ အာဏာပိုင်တွေကို ငါတို့အကြောင်းကို အမြဲ တိုင်ကြားလို့ မင်းကိုသတ်ပစ်မယ်”လို့ပြောပါတယ်။[စစ်သွေးကြွများ] တွေဟာ ကျနော့် ခန္ဓာကိုယ်ကို နာရီဝက်ကြာ ဖြတ်တောက်ခဲ့တယ် လက်ကို တံတောင်ဆစ်အထက််မှာ ဖြတ်ထားတယ်”ဟုသူကဆက်ပြောသည်။

နှစ်ပေါင်းများစွာကြာကတည်းက ဖြုတ်ချခံခဲ့ရသော ၀န်ကြီးချုပ် ရှိတ်ဟာဆီနာ လက်ထက်တွင် အစိုးရသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပိုင်နက်တွင် ရိုဟင်ဂျာ စစ်သွေးကြွ အဖွဲ့များ၏ တည်ရှိမှု သို့မဟုတ် လှုပ်ရှားမှုများကို လူသိရှင်ကြား အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ယင်းငြင်းဆိုမှုသည် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များအပေါ် ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွများ၏ တိုက်ခိုက်မှုအပေါ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များက တရားမျှတမှုရရှိရန် သို့မဟုတ် သင့်လျော်သော တုံ့ပြန်မှုများ ကင်းမဲ့စေခဲ့သည်။အကာအကွယ်ပေးသည့်နေရာများနှင့် တတိယနိုင်ငံသို့ ပြန်လည်နေရာချထားရေးအပါအဝင် အန္တရာယ်ရှိသော ရိုဟင်ဂျာများအတွက် နှစ်ဆဝန်ဆောင်မှုများ ပေးရန် အလှူရှင်အစိုးရများသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် ပူးပေါင်းသင့်သည်ဟု Fortify Rights မှ ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၅ခုနှစ် မတ်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ယာယီခေါင်းဆောင် Muhammad Yunus က “အကြမ်းဖက်မှုတွေ၊ မူးယစ်ဆေးဝါးတွေ ၊ စခန်းတွေမှာစစ်သွေးကြွတွေရဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေ အများကြီးရှိတယ်” ဟု ဒုက္ခသည်စခန်းများမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေအကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ ARSA နှင့် RSO စစ်သွေးကြွများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများတွင် ပါဝင်နေပါသည်။ ၎င်းတို့ နှစ်ဖွဲ့စလုံးသည် မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အခြေစိုက်သည့် မြန်မာစစ်အစိုးရကိုဆန့်ကျင်နေသောတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် ရက္ခိုင့်တပ်မတော်နှင့် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ၎င်းတို့၏ လက်နက်ကိုင် စစ်ဆင်ရေးများကို အားဖြည့်ရန်အတွက် ARSA နှင့် RSO တို့သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံရှိ ဒုက္ခသည်များကို ပြန်ပေးဆွဲကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုက်ပွဲများ ဆင်နွှဲရန် ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ထိုသို့သော လုပ်ရပ်များသည် စစ်ဥပဒေများကို ပြင်းထန်စွာ ချိုးဖောက်ပြီး ဖြစ်နိုင်သမျှ စစ်ရာဇ၀တ်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသင့်သည်။ အသက် ၁၇ နှစ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တစ်ဦးက Fortify Rights ကို ပြောပြခဲ့ရာတွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ရိုဟင်ဂျာစစ်သွေးကြွအုပ်စုက ၎င်းအား ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ပြီး မြန်မာစစ်အစိုးရတပ်များအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ရန် မြန်မာနိုင်ငံသို့ အတင်းအကျပ် လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သဆိုသည်။

“ကျနော်တို့ထိုင်နေတဲ့ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ကို လူခုနစ်ယောက်လောက် ရောက်လာတယ်။ သူတို့က ကျွန်တော့်ကို သေနတ်နဲ့ ချိန်ပြီး မျက်စိတွေကိုပိတ်၊ လက်တွေကို ကြိုးနဲ့ ချည်ပြီး အဲဒီကနေ ခေါ်ထုတ်သွားတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ခေါ်ဆောင်ခံရပြီး… ကိုမြို့သူကြီး (ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်) နယ်ခြားစောင့်ရဲဌာနချုပ်ကို ခေါ်ဆောင်သွားပါတယ်”ဟုသူကပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကြားနေမှုသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံအတွင်း လုပ်ကိုင်နေသော လူတစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် အဖွဲ့များကိုစစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက်တာဝန်ယူရခြင်းမှ အကာအကွယ်မရှိပေ။ ICC သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာ နှစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် စီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ပြဌာန်းထားပြီးဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ARSA နှင့် အလားတူအုပ်စုများကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများလည်းပါဝင်သင့်သည်ဟု Fortify Rights မှ ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင်၊ ထိုအချိန်က ICC ရှေ့နေချုပ်က ARSA မှ ကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွဲထားသော အကြမ်းဖက်မှုအများအပြားကို တရားရုံးက “သတိပြုမိသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ စစ်ရာဇ၀တ်မှု ထူထောင်ရန်အတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အချက်သုံးချက်ပါရှိရမည်ယင်းတို့မှာ- ၁) လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဖြစ်ရမည်။ ၂) အကာအကွယ်ပေးထားသည့် ပုဂ္ဂိုလ်အား တားမြစ်ထားသော လုပ်ရပ်၊ ၃) လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခနှင့် ကျူးလွန်သည့်လုပ်ရပ်များကြား ဆက်စပ်မှု။ အကာအကွယ်ပေးထားသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များတွင် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခြင်းမရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းများရှိ အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများက ကျူးလွန်သည့် အကြမ်းဖက်မှု အခြေအနေတွင် Fortify Rights သည် အဆိုပါ အစိတ်အပိုင်းများအားလုံးကို ယုံကြည်ရန် ခိုင်လုံသော အကြောင်းပြချက်ရှိပြီး ရလဒ်အနေဖြင့် အနည်းဆုံးတော့ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော စစ်ရာဇ၀တ်မှုများ ဖြစ်နိုင်ချေကို နောက်ထပ် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ လုပ်ဆောင်သင့်သည်။

“ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ သတ်ဖြတ်မှုတွေ ရပ်ဖို့ လိုအပ်ပြီး တာဝန်ရှိသူတွေကို ARSA နဲ့ RSO အဖွဲ့ဝင်တွေ အပါအဝင် စာရင်းပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” ဟု John Quinley က ပြောကြားခဲ့သည်။ “အလှူရှင်အစိုးရများသည် အန္တရာယ်ကျရောက်နေသော ဒုက္ခသည်များကို အကာအကွယ်ပေးသည့်နေရာများသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်နှင့် တတိယနိုင်ငံ ပြန်လည်နေရာချထားရေးတို့အတွက် နောက်ထပ်ရွေးချယ်စရာများရရှိစေရန်အတွက် အလှူရှင်အစိုးရများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ပါသည်”ဟုလည်းသူကဆိုသည်။

အဲမောင်း
Fortify Right စာမျက်နှာတွင်ဖော်ပြသည့် Bangladesh: Hold Rohingya Militants Accountable for War Crimes, Cooperate with International Mechanisms ကိုပြန်ဆိုပါသည်။