မြန်မာမှာ ငလျင်ဘေးကြောင့် လူပေါင်း ၂၇၀၀ကျော်သေဆုံးခဲ့တဲ့ငလျင်ဘေးအပြီးမှာ အမိုးအကာ၊ စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ သောက်ရေတွေ အရေးပေါ်လိုအပ်နေ

ဧပြီလ ၂၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အဆိုးရွားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် လူပေါင်း ၂၇၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည့် ငလျင်အပြီးတွင် အမိုးအကာ၊ စားနပ်ရိက္ခာနှင့် ရေများ အရေးပေါ် လိုအပ်နေကြောင်း အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့များက ပြောကြားခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် လိုအပ်နေသော အကူအညီများ လက်လှမ်းမမီနိုင်ဟု ဆိုသည်ဟု The Nation သတင်းကမတ်လ ၁ရက်တွင်ဖော်ပြသည်။ သေဆုံးသူ ၂၇၁၉ ဦးအထိ ရှိလာကာ ၃၀၀၀ ကျော်အထိ တိုးလာဖွယ်ရှိကြောင်း အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်က မတ်လ ၁ရက်နေ့မှာ ရုပ်မြင်သံကြား မိန့်ခွန်းတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ လူပေါင်း ၄၅၂၁ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ပြီး ၄၄၁ ဦး ပျောက်ဆုံးနေကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

မတ်လ ၂၈ရက်နေ့က နေ့လည်စာစားချိန်လောက်တွင်ပြင်းအား ရစ်ချ်တာစကေး ၇.၇ ရှိသည့် ငလျင်သည် ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ လှုပ်ခတ်ခဲ့သောအပြင်းထန်ဆုံးငလျင်ဖြစ်ပြီး ရှေးဟောင်းဘုရားများနှင့်ခောတ်မှီအဆောက်အဦးများ ပြိုလဲခဲ့ပါသည်။အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကယ်ဆယ်ရေးသမားများက
မြို့တော်ဘန်ကောက်တွင်ပြိုကျခဲ့သည့် မိုးမျှော်တိုက်၏အပျက်အစီးများထဲတွင်ပိတ်မိနေသူများကို ကယ်ဆယ်ရန် ဖိအားများပေးခဲ့သော်လည်း အချိန်နှောင်းသွားပြီဟုဆိုသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတွင် မူကြိုကျောင်းပြိုကျမှုကြောင့် ကလေးငယ် ၅၀ နှင့် ဆရာနှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးရုံးမှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။

“အပြင်းထန်ဆုံး အဆိုးရွားဆုံးသော ဒေသများတွင် … ရပ်ရွာများသည် ၎င်းတို့၏ အခြေခံလိုအပ်ချက်များဖြစ်သည့် ရေသန့်နှင့် မိလ္လာကို ဖြည့်ဆည်းရန် ရုန်းကန်နေရဆဲဖြစ်ပြီး အရေးပေါ်အဖွဲ့များသည် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို ရှာဖွေရန်နှင့် အသက်ကယ်အကူအညီများပေးရန် မမောမပန်း လုပ်ဆောင်နေကြသည်” ဟု ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ငလျင်ဗဟိုချက်အနီး မန္တလေးကဲ့သို့သော နေရာများတွင် အမိုးအကာ၊ အစားအစာ၊ ရေနှင့် ဆေးဝါးအကူအညီများ လိုအပ်နေကြောင်း နိုင်ငံတကာ ကယ်ဆယ်ရေး ကော်မတီက ပြောသည်။

“ငလျင်ဒဏ်ကို ခံရတော့ လူတွေက နောက်ဆက်တွဲ ငလျင်တွေကို ကြောက်ပြီး လမ်းတွေပေါ်မှာ လယ်ကွင်းပြင်တွေမှာ အိပ်နေကြတယ်” ဟု မန္တလေးမှ IRC ဝန်ထမ်းတဦးက ပြောသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် စစ်အစိုးရကအာဏာသိမ်းခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်တွင်းစစ်သည် ရာစုနှစ်တစ်ခုအတွင်း အကြီးမားဆုံး ငလျင်ကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများနှင့် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသူများထံ အကူအညီများရေက်ရှိရန်ရှုပ်ထွေးမှုများကြုံတွေ့ခဲ့သည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့က မြန်မာအစိုးရသည် ၎င်း၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် မရှိသော ဒေသများသို့ အကူအညီများ ပေးအပ်ခွင့်ပြုရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် စစ်အစိုးရက လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ဆန့်ကျင်ဘက်အုပ်စုများက ပြောသည်။

“မြန်မာ့စစ်တပ်ဟာ ဆန့်ကျင်တဲ့အဖွဲ့တွေ လှုပ်ရှားနေတဲ့ ဒေသတွေမှာ ကာလကြာရှည်စွာအကူအညီတွေကို ငြင်းဆိုနေတဲ့ အလေ့အကျင့်ရှိပါတယ်” ဟု Amnesty ၏ မြန်မာသုတေသီ Joe Freeman က ပြောသည်။ “လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးကို အကန့်အသတ်မရှိ ဝင်ရောက်ခွင့်နှင့် လိုအပ်ချက်များကို အကဲဖြတ်မှုနှောင့်နှေးစေသော အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အတားအဆီးများကို ဖယ်ရှားပေးရမည်။”ဟုသူကဆိုသည်။ ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်များပေါ်တွင် စစ်အစိုးရ၏ တင်းကျပ်စွာ ထိန်းချုပ်မှုနှင့် ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော လမ်းများ၊ တံတားများနှင့် အခြားအခြေခံအဆောက်အအုံများ ပျက်စီးမှုများသည် အကူအညီပေးရေးလုပ်သားများအတွက် စိန်ခေါ်မှုများကို ပိုမိုပြင်းထန်လာစေသည်။

ယခုသီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဘန်ကောက်၌ ဒေသဆိုင်ရာခေါင်းဆောင်များ၏ အစည်းအဝေးကို စီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ထိုင်းအာဏာပိုင်များက ပြောကြားခဲ့သော်လည်း စစ်အစိုးရက ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်သည် တယ်လီကွန်ဖရင့်သို့ တက်ရောက်နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ ငလျင်မလှုပ်မီက စစ်အစိုးရ အကြီးအကဲသည် ဧပြီလ ၃ ရက်နေ့မှ ၄ ရက်နေ့အထိ ဘန်ကောက်တွင် ကျင်းပမည့် ရှားရှားပါးပါး နိုင်ငံခြားခရီးကို သွားရောက်ရန် မျှော်လင့်ထားကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။ ဘန်ကောက်တွင် ကယ်ဆယ်ရေးသမားများက ပြိုကျနေသည့် မိုးမျှော်တိုက်၏ အပျက်အစီးများကို ရှာဖွေနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ငလျင်လှုပ်ပြီး လေးရက်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို ရှာဖွေရန် အလားအလာများနည်းပါး လာသည်ကို သတိပြုမိသည်။

“အောက်မှာရုပ်အလောင်း ၇၀ လောက်ရှိတယ် ပြီးတော့ အံ့ဩဖွယ်ရာက တစ်ယောက် နှစ်ယောက်လောက် ကအသက်ရှင်နေသေးတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ မျှော်လင့်ပါတယ်” လို့ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးခေါင်းဆောင် Bin Bunluerit က အဆောက်အဦးမှာ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ဘန်ကောက်မြို့ ဒုတိယအုပ်ချုပ်ရေးမှူး တာဗီဒါ ကာမိုဗက်က လူရုပ်ပုံသဏ္ဍာန် ခြောက်ခုကို စကင်နာများဖြင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော်လည်း လှုပ်ရှားမှု သို့မဟုတ် အသက်ရှင်ကြောင်းအရေးကြီးသည့် လက္ခဏာများ မရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမှ ပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့ထံသို့ဘေးကင်းစွာ ရောက်ရှိနိုင်စေရန် ကြိုးပမ်းနေကြပြီဟု ၎င်းက ဆိုသည်။မိသားစုနှင့် သူငယ်ချင်းများက ၎င်းတို့သည် အကြောက်ရဆုံးအချိန်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြပြီးအမေရိကန်နှင့် အစ္စရေးမှ ပုဂ္ဂိုလ်များ အပါအဝင် နိုင်ငံစုံအဖွဲ့များက ပံ့ပိုးပေးထားသည့် ဆိုက်တွင် ရှာဖွေကယ်ဆယ်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

“ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့တွေက အစွမ်းကုန်လုပ်နေတယ်။ အဲဒါကို မြင်ပါတယ်” ဟုအစ်ကိုဖြစ်သူ၏ သတင်းကို စောင့်နေသည့် အသက် ၁၉ နှစ်အရွယ် Artithap Lalod က ပြောသည်။ “ဒါပေမယ့် အဲဒါက ဘယ်လိုပုံစံမျိုးဖြစ်ဖြစ် ကျွန်တော်တို့ လက်ခံရမှာပါ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။ အဆောက် အအုံတွင် လူ ၁၃ ဦး သေဆုံးကြောင်း အတည်ပြုထားပြီး ၇၄ ဦး ပျောက်ဆုံးနေဆဲဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် သေဆုံးသူ ၂၀ ဦးအထိ ရှိလာပြီဖြစ်သည်။ ပြိုကျသော အဆောက်အဦးမှ စုဆောင်းရရှိသော သံမဏိနမူနာအချို့မှာ စံချိန်မမီကြောင်း ကနဦးစမ်းသပ်ချက်များအရ ထိုင်းစက်မှုဝန်ကြီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ ပြိုကျရသည့် အကြောင်းရင်းကို အစိုးရက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ လုပ်နေသည်ဟုသတင်းကဆိုသည်။