မေလ ၁၀၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
သံအမတ်ဟောင်း Munshi Faiz Ahmad သည် မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စင်္ကြံတည်ဆောက်ရန် မကြာသေးမီက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တာဝန်ရှိသူများထံမှ တောင်းဆိုမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ပြတ်ပြတ်သားသား သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ဟု BDN News 24 သတင်းကမေလ ၁၀ ရက်တွင်ဖော်ပြသည်။ bdnews24.com ၏ ဆွေးနွေးမှုအစီအစဉ် “Inside Out” တွင် ပြောကြားရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှည်လျားသော ပဋိပက္ခများအတွင်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ လွယ်ကူချောမွေ့စေရန် ရည်ရွယ်သည့် အဆိုပြုချက်အတွက် လေးနက်သော စိုးရိမ်ပူပန်မှုကို ၎င်းက ဖော်ပြခဲ့သည်။
ကြိုးပမ်းမှု၏ နောက်ကွယ်တွင် ကောင်းမွန်သောရည်ရွယ်ချက်များကို အသိအမှတ်ပြုစဉ်တွင်၊ Faiz သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအားဂရုတစိုက်လုပ်ဆောင်ရန်နှင့်မလုပ်ဆောင်မီ အပြည့်အဝရှင်းလင်းမှုကိုတောင်းဆိုရန် အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။
“တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုရဲ့ ခိုင်မာမှုဟာ အပြန်အလှန် လေးစားမှုနဲ့ ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ခြင်းမှာ ရှိပါတယ်” ဟု အစိုးရ အကြံပေးအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံတကာနှင့် မဟာဗျူဟာ လေ့လာရေးဌာန (BIISS) မှ မှတ်ချက်ပြုကာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော သံတမန်ရေးရာ မူဝါဒများကို ပြိုင်တူရေးဆွဲခဲ့သည်။ စင်္ကြံစီမံခန့်ခွဲမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အဖြေမရှိလျှင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ထောင်ချောက်ထဲသို့ ကျသွားနိုင်သည်ဟု Faiz က သတိပေးသည်။“အဲဒီလို စင်္ကြံအပေါ်မှာ လုံးဝ ချုပ်ကိုင်ထားရမယ်။ အဲဒါမရှိရင် အိုင်ဒီယာကို ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းပယ်သင့်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “မဟုတ်ရင်၊ ကျနော်တို့မတတ်နိုင်တဲ့နည်းနဲ့ ချည်နှောင်နိုင်တဲ့ ကြိုးကွင်းထဲကိုလျှောက်လှမ်းဖို့ အန္တရာယ်ရှိတယ်”ဟုလည်းသူကဆိုသည်။
ရိုဟင်ဂျာများအား နေရပ်ပြန်ပို့ရေး လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ လုံခြုံရေး အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ အသစ်တဖန် ဆွေးနွေးမှုများအပြီးတွင်သူ့ မှတ်ချက်များ ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ၁၈၀,၀၀၀ ကို နေရပ်ပြန်ပို့ရန် အရည်အချင်းပြည့်မီသည်ဟု မြန်မာအစိုးရ၏ မကြာသေးမီက ကြေငြာချက်တွင် တိုးတက်မှုမှာ ခဲယဉ်းနေဆဲဖြစ်သော်လည်း မျှော်လင့်ချက်များ ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့က ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင်ကျင်းပသော BIMSTEC ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၌မြန်မာနိုင်ငံ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဦးသန်းဆွေက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ ရိုဟင်ဂျာများအရေးနှင့်ဦးစားပေးရေးဆိုင်ရာအကြံပေးအရာရှိချုပ် ခါလီလာရာမန်နှင့်တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည် ၈၀၀,၀၀၀ ကို ကနဦးအကဲဖြတ်ပြီးနောက် မြန်မာက ရိုဟင်ဂျာ ၁၈၀,၀၀၀ ကို နေရပ်ပြန်ပို့ရန် အရည်အချင်းပြည့်မီကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ကြောင်း ဦးသန်းဆွေက ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် နောက်ထပ် ရိုဟင်ဂျာ ၇၀,၀၀၀ ကို စိစစ်ရန် အပြီးသတ် လုပ်ဆောင်နေပြီး ကျန် ၅၅၀,၀၀၀ ကိုလည်း အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဟု ကတိပြုထားသည်။ ဤအာမခံချက်များရှိသော်လည်း Faiz သည် မြင်သာထင်သာရှိသောတိုးတက်မှုအတွက် သံသယရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ “သိသာထင်ရှားတဲ့ တိုးတက်မှု ရှိတယ်လို့ မထင်ပါဘူး” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ ခါလီလာရယမန်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်တို့ မျှဝေထားသောအမြင်များမှ ထုတ်ယူရာတွင်Faiz က “လူတိုင်း စိတ်ပျက်နေကြပြီ။ စစ်အစိုးရကိုယ်တိုင်က အဓိကကျတဲ့ နယ်ပယ်တွေကို ထိန်းချုပ်မှု ကင်းမဲ့နေပါတယ်၊ကြေညာချက်က အပြုသဘောဆောင်ပေမယ့် လက်ရှိအမှန်တကယ်ဖြစ်နေတဲ့အအြေနေတွေကြောင့် အကောင်းမြင်ဖို့ အကြောင်းပြချက် အနည်းငယ်တောင် မရှိပါဘူး”ဟုလည်းသူကဆက်ပြောသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် လက်ရှိတွင် စစ်အာဏာရှင်များနှင့် သူပုန်တပ်များကြား ပြင်းထန်သော ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားနေတွင်ကာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ပဋိပက္ခဖြစ်သည်။
ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ရက္ခိုင့်တပ်မတော်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသော ရခိုင်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ စစ်အာဏာရှင်များသည် ဒေသတွင်းရှိ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်းတွင်သာ ခြေကုပ်ယူထားနိုင်သည်။ ဤပြင်းထန်သော အကျပ်အတည်းများကြားတွင် ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အစီအစဉ် (UNDP) မှ နိုဝင်ဘာလတွင် “ရခိုင်- အငတ်ဘေးအတွက်ဖြေလျော့ရန်နည်းလမ်းများဖန်တီးခြင်း” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ဆိုးရွားလှသော လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အခြေအနေများကို မီးမောင်းထိုးပြကာထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်သည် ဧပြီလတွင် ဒါကာသို့ လာရောက်လည်ပတ်ပြီးနောက် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စင်္ကြံနှင့်ပတ်သက်သည့် ပဏာမအသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ခါလီလူက ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ တာဝန်ရှိသူများက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးရန် ကတိကဝတ်များကို အကြိမ်ကြိမ် အလေးပေးခဲ့သည်။
Faiz က “စင်္ကြံတစ်ခုအတွက် အဆိုပြုထားပြီးပါပြီ။ ဒီလိုစင်္ကြံတစ်ခု အကောင်အထည်ပေါ်လာရင် ရိုဟင်ဂျာတွေ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ပြန်လာနိုင်ရေးကို လွယ်ကူချောမွေ့စေမှာ ဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါက အလားအလာရှိတဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခု ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကျွန်တော်ယုံကြည်ပါတယ်။ ဒီအကြံအစည်ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရင် လေးလေးနက်နက် ထည့်သွင်းစဉ်းစားသင့်တယ်”ဟုလည်းဆက်ပြောသည်။ “စနစ်တကျ စီမံခန့်ခွဲမယ်ဆိုရင် ရိုဟင်ဂျာတွေ နေရပ်ပြန်ပို့ရေး လွယ်ကူချောမွေ့နိုင်မယ်—အများအပြားက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေတစ်ခုပါ။ ဖြစ်နိုင်မယ်ဆိုရင် အလေးအနက်ထား ထည့်သွင်းစဉ်းစားဖို့ ထိုက်တန်ပါတယ်”ဟုလည်းသူကဆက်လက်ပြောဆိုသည်။ သို့သော်လည်း စင်္ကြံနှင်ပတ်သက်ပြီးအရေးကြီးသောမေးခွန်းများစွာကို အဖြေမထုတ်နိုင်သေးကြောင်း ၎င်းက အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည် ။သို့သော်လည်း ဝေဖန်ထောက်ပြခဲ့သည့်မေးခွန်းများမှာအဖြေမထွက်သေးပါ။ “ဒီစင်္ကြံကို ဘယ်သူက စီမံဆောင်ရွက်မှာလဲ။ ဘယ်သူက ထိန်းချုပ်ထားတာလဲ။ အဲဒါကို ဘယ်လိုဖြတ်ကျော်ခွင့်ပြုမလဲ။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စင်္ကြံတစ်ခု တောင်းဆိုမှုတွေ ရှိနေချိန်မှာ၊ သူ့ရဲ့ ထိရောက်မှုနဲ့ ဘေးကင်းမှုကို ဘယ်သူက အာမခံပေးမှာလဲ” ဟုလည်းFaiz က မေးသည်။
“၎င်းကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံဟု ခေါ်သော်လည်း၊ ၎င်း၏ဘေးကင်းမှုနှင့် ထိရောက်မှုကို မည်သူက အာမခံသနည်း။ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုသည် ညှိနှိုင်းမရနိုင်ပါ။ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ကျွန်ုပ်တို့အား အသိပေးရမည်ဖြစ်သည်ဟုသူကထပ်လောင်းပြောဆိုသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အနေဖြင့် အခွင့်အာဏာ အပြည့်အဝ ကိုင်ဆောင်ထားရမည်ဟု ၎င်းက အလေးအနက် ပြောကြားခဲ့သည်- “အကူအညီ စတင်ချိန်၊ ဘယ်သူတွေ ပါဝင်ပြီး လုပ်ငန်းတွေကို အချိန်မရွေး ဆိုင်းငံ့ထားပိုင်ခွင့်ကို ထိန်းထားရမယ်။ ဒီထိန်းချုပ်မှုကို အာမခံနိုင်ရင် ဆက်မလုပ်သင့်ပါဘူး” ဟူ၍လည်းသူကဆိုသည်။ ဤအကာအကွယ်များမပါဘဲရှေ့တက်ခြင်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် အန္တရာယ်ရှိသော ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်စေသည်ဟု Faiz က သတိပေးခဲ့သည်။ “သတိထားဖို့က အဓိကပါ” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
သူသည်တရုတ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သံအမတ်ကြီးအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။
