ဇွန်လ ၁၉၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
ထိုင်းအာဏာပိုင်များသည် မူးယစ်ရာဇာတစ်ဦးကို ဖမ်းမိရန် မြန်မာ၏အကူအညီကို ရယူကာ နယ်စပ်စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေး ကန့်သတ်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှထွက်ပြေးနေသော ထိုင်းမူးယစ်ဆေးဘုရင်ကြီး သချာပွန်ထရာကူလမ်မီဒီကို (တာချီလိတ်မြို့မှ ရတနာရွှေမြင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းစုများပိုင်ရှင် အားချန်)လိုက်ရှာခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးတွင် အမြဲတစေ မကြာခဏ တုန်လှုပ်ဖွယ် ပြဿနာ- နယ်နိမိတ် စိမ့်ဝင်နိုင်မှုနှင့် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ရှုပ်ထွေးမှုများကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။ ဘန်ကောက်ပို့စ်သတင်းအရ ထိုင်းအာဏာပိုင်များသည် မစ္စတာထရာကူလမ်မီဒီအား ဖမ်းဆီးကာ ၎င်း၏ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဘတ်ငွေ တစ်ဘီလီယံခန့် သိမ်းဆည်းရန် အတွက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ရန် ပြင်ဆင်နေကြောင်း သိရသည်ဟုKhao 24 သတင်းကဇွန်လ ၁၈ရက်တွင်ဖော်ပြသည်။
အခြေအနေသည် အဓိကစိန်ခေါ်မှုများစွာကို အလေးပေးဖော်ပြသည်-
အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး-
တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကြိုးပမ်းမှုများသည် နိုင်ငံတော်၏ နယ်နိမိတ်များဖြင့် ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော်လည်း၊ ရှုပ်ထွေးသော သံတမန်လမ်းကြောင်းများကို ရှာဖွေခြင်းနှင့် တရားဥပဒေစနစ်များ၊ ဦးစားပေးများနှင့် ကတိကဝတ်အဆင့်များတွင် ကွဲပြားမှုများကို ကျော်လွှားရန် လိုအပ်ပါသည်။
စီးပွားရေး မောင်းနှင်သူများ-
မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်မြို့ တာချီလိတ်မြို့သည် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်း အားနည်းမှု၊ စီးပွားရေးကျပ်တည်းမှုနှင့် အဓိက မူးယစ်ဆေးဝါး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သည့် ဒေသများနှင့် နီးစပ်မှု အပါအဝင် အကြောင်းရင်းများ ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် တရားမဝင် လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် အချက်အချာ ဖြစ်ပုံရသည်။
စည်းစိမ်ဥစ္စာ၏ဖြားယောင်းမှု၊တရားမ၀င်သောဓနဥစ္စာသည်ပင်လျှင် အားကောင်းသောလှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်နိုင်ပြီး ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်ကို ဖြိုခွင်းရန်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည်။
ပိုင်ဆိုင်မှု များအားသိမ်းပိုက်နိုင်ရေးစိန်ခေါ်ချက်များ-
ထိုင်းအာဏာပိုင်များသည် မစ္စတာ သချာပွန်ထရာကူလမ်မီဒီ၏ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းယူရန် ရည်မှန်းထားသော်လည်း၊ အထူးသဖြင့် အဆိုပါပိုင်ဆိုင်မှုများသည် ပွင့်လင်းမြင်သာသော ဘဏ္ဍာရေးစနစ်များနှင့် ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းရှိသော အခြားနိုင်ငံတစ်ခုတွင် တည်ရှိသည့်အခါ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် အလွန်ခက်ခဲနိုင်သည်။
“မိုးပျံပူဖောင်းသက်ရောက်မှု”-
နယ်မြေတစ်ခုတွင် မူးယစ်ဆေးဝါးလုပ်ငန်းများကို နှိမ်နင်းခြင်းသည် ကြောင်နှင့် ကြွက်ဂိမ်းကို ဖန်တီးပေးသကဲ့သို့၎င်းတို့သည် အခြားနေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းလေ့ရှိသည်။ သချာပွန်ထရာကူလမ်မီဒီကို ဖမ်းမိလျှင်ပင် လစ်ဟာသွားသူနေရာတွင်အစားထိုးမည့်အခြားသူတစ်င်းပေါ်ထွက်လာဖွယ်ရှိသည်။ ဤအမှုသည်လည်း မူးယစ်ဆေးဝါးစစ်ပွဲ၏ထိရောက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းများ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အစိုးရများသည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ တားမြစ်ခြင်းနှင့် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာကို ကျင့်သုံးလိုက်ခဲ့ကြသော်လည်း တရားမဝင် ဆေးဝါးများ ရောင်းဝယ်မှုမှာ သိသိသာသာ ခံနိုင်ရည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ဇန်နဝါရီ ၁၀ ရက်က ဘန်ကောက်တွင် လူကုန်ကူးသူ ရှစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီးနောက်မစ္စတာ ထရကူလင်မီဒီအား စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု အားကောင်းစေသသည်။ ဆေးပြားသုံးသန်း သိမ်းဆည်းရမိမှုမှာ စျေးကွက်တစ်ခုလုံးကို ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ထိုင်း သို့မဟုတ် မြန်မာပြဿနာမျှသာမဟုတ်ပါ။ နယ်စပ်မျဉ်းများ၊ အားကောင်းသော စီးပွားရေးမက်လုံးများ၊ အကန့်အသတ်ရှိသော နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ—အမေရိကန်-မက္ကဆီကိုနယ်စပ်မှ ရွှေတြိဂံအထိ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင်အတူတူပင်ဖြစ်ပါသည်။
ဥပဒေစိုးမိုးရေးအပေါ် အဆက်မပြတ်အာရုံစိုက်ခြင်းသည် မူးယစ်ဆေးဝါးရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှု၏ မူလဇစ်မြစ်ဖြစ်သည့် ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ အခွင့်အလမ်းနည်းပါးမှုနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲမှုကဲ့သို့သော ဘက်စုံမဟာဗျူဟာများ လိုအပ်မှုကို လွှမ်းမိုးထားလေ့ရှိသည်။ ခန့်မှန်းခြေ ဘတ် ၉၇ သန်းခန့် ပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု သံသယဖြစ်ဖွယ် ငွေကြေးလမ်းကြောင်းရှိသူ ၁၂ ဦးကို ဆင့်ခေါ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် အဆိုပါစနစ်မှတစ်ဆင့် ငွေပမာဏကို ပြသသည်။ သချာပွန်ထရာကူလမ်မီဒီကိုလိုက်ရှာခြင်းသည် မူးယစ်ရာဇာတစ်ဦးကို ဖမ်းရုံမျှမက။ ထိုသို့သော ပုဂ္ဂိုလ်များကို ပထမနေရာ၌ ထွန်းကားခွင့်ပေးသည့် စနစ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားနည်းချက်များကို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်ခြင်းဖြစ်သည်—ထိုင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ထူးခြားမှုမရှိသော အားနည်းချက်များသာမက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မူးယစ်ဆေးဝါးစစ်ပွဲတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက်ဖြစ်စေသော အားနည်းချက်များကို ရင်ဆိုင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ အဆုံးစွန်အားဖြင့် ထိုင်းအာဏာပိုင်များ၏ ကြိုးပမ်းမှုများ၏ အောင်မြင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လုံခြုံစေရုံသာမက တရားမဝင် မူးယစ်ဆေးဝါး ကုန်သွယ်မှုကို လှုံ့ဆော်ပေးသည့် အရင်းခံ တွန်းအားများကို တွန်းလှန်လိုသည့် ဆန္ဒအပေါ်လည်း မူတည်မည်ဖြစ်သည်။ မဟုတ်ပါက ၎င်းတို့သည် ရောဂါကို လျစ်လျူရှုထားစဉ်တွင် ရောဂါလက္ခဏာများကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် တွန်းအားပေးခြင်းနှင့် နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်းသံသရာကို တည်တံ့စေမည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။