စက်တင်ဘာ ၅၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
ဖြုတ်ချခံခဲ့ရတဲ့မြန်မာ့ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ သားဖြစ်သူက သူ့ရဲ့ ကျန်းမာရေး ယိုယွင်းလာမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ ပြတ်ပြတ်သားသား သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်ထားပြီး သူ့ရဲ့ အရေးပေါ် ဆေးကုသမှု ခံယူခွင့်အတွက်စစ်အစိုးရကိုတောင်းဆိုထားပြီး၊နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက ဝင်ရောက်ပါဝင်ကြဖို့လည်းတိုက်တွန်းတယ်လို့ Independent သတင်းက စက်တင်ဘာ ၄ရက်မှာဖော်ပြပါတယ်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အကျဉ်းချခံထားရတဲ့၎င်းရဲ့ အသက် ၈ အရွယ် မိခင်ဖြစ်သူဟာ ပိုဆိုးလာတဲ့နှလုံးရောဂါကို ခံစားနေရတယ်လို့ သားဖြစ်သူ ကင်မအဲရစ်ကThe Independent ကိုပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “အမေရဲ့ ကျန်းမာရေးက ပိုဆိုးလာတာကို ကြားရတာ အရမ်းစိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါတယ်” လို့ ကင်မ်က ဆိုပါတယ်။ “သူ့မှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ နှလုံးရောဂါတွေရှိနေတယ်၊ ချုပ်နှောင်ခံထားရပြီး မြင်ဖို့လိုအပ်တဲ့အခြေအနေတွေကြောင့် သံသယမကင်းနိုင်ဖြစ်ပြီး အကျဉ်းထောင်ပြင်ပက နှလုံးအထူးကုဆရာဝန်ဆီသွားပြခိုင်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါကိုခွင့်ပြုပေးလားဆိုတာ ကျွန်တော်မသိနိုင်ပါဘူး”လို့လည်းသူကဆက်ပြောပါတယ်။ ဗြိတိန် နိုင်ငံခြားရေး ၀န်ကြီးဟောင်း William Hague က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လွှတ်ပေးဖို့ စစ်အစိုးရကို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ “ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် လွတ်မြောက်ဖို့ အချိန်တန်ပြီ၊ ဒါဟာ နှောင့်နှေးမနေဘဲ မှန်ကန်တဲ့ ဆေးဝါးကုသမှု ခံယူခွင့်ရဖို့ ကျင့်ဝတ်နဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။” လို့ Hague ကပြောပါတယ်။
နိုဘယ်လ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင်နဲ့မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားမှုရဲ့ နှစ်ရှည်လများ သင်္ကေတဖြစ်တဲ့ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုချုပ်နှောင်ထားပြီးတစ်ဦးတည်း အကျဉ်းချထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း သုံးဦးကလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လွှတ်ပေးရန် စည်းလုံးညီညွတ်စွာ တောင်းဆိုခဲ့ပြီး “ဆိုးရွားတဲ့အခြေအနေတွေ” နဲ့ချုပ်နှောင်ခံထားရပြီး လွတ်မြောက်ရမှာဖြစ်တယ်လို့ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့သားဖြစ်သူက အာဏာရနိုင်ငံတော် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး အသက်အန္တရာယ်ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ရှုတ်ချခဲ့ပြီး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနဲ့ သနားကြင်နာမှုကင်းမဲ့မှုဟာတုန်လှုပ်ချောက်ချားဖွယ်ဖြစ်တယ်လို့ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သူ့မိခင် လွတ်မြောက်လာမှုကို လုံခြုံအောင် ကူညီပေးဖို့ ကမ္ဘာ့အသိုင်းအဝိုင်းကို မေတ္တာရပ်ခံခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ အခြေအနေရဲ့ အရေးတကြီး အခြေအနေနဲ့ သူ့ကို ဆက်လက် အကျဉ်းချခံနေရတဲ့ မတရားမှုတွေကို အလေးပေးခဲ့ပါတယ်။ “ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ အသက် ၈၀ ရှိပြီး စောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်တယ်။ အရေးအကြီးဆုံးကတော့ သူ့နိုင်ငံအတွက် ဒီမိုကရေစီနဲ့ လွတ်လပ်မှုအတွက် ရပ်တည်မှုအတွက် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေ လွတ်မြောက်ဖို့ လိုအပ်တယ်”လို့လည်းကင်မ်ကဆိုပါတယ်။
“သူမအတွက် လွတ်လပ်ရေးလမ်းစကို ရှာတွေ့ဖို့ ကမ္ဘာကြီးက ကူညီပေးဖို့ တောင်းဆိုပါတယ်”လို့လည်းသူကဆက်ပြောပါတယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံရေးအရ လှုံ့ဆော်မှုလို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မှတ်ယူခံရတဲ့ ရုံးချိန်းအပြီးမှာဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုနိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက အတုအယောင်အဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှုတ်ချခဲ့ကြတဲ့ စွဲချက်များစွာနဲ့ ထောင်ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုစီရင်ချက်ချပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့က စစ်အစိုးရဟာ“တရားရုံးတွေနဲ့ အကျဉ်းထောင်စနစ်ကိုချောက်ချားမှုအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့တယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ စီးပွားရေးအကြံပေးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ သြစတြေးလျ စီးပွားရေးပညာရှင် Sean Turnell က အာဏာသိမ်းပြီး မကြာမီ အကျဉ်းကျခံခဲ့ရတဲ့မြန်မာနိုင်ငံ အကျဉ်းထောင်တွေအတွင်း အခြေအနေတွေဟာအလွန်ဆိုးရွားနေပြီး အပူလွန်ကဲခြင်း သို့မဟုတ် မုတ်သုံမိုးရွာသွန်းမှုမှ အကာအကွယ်မရှိဘဲ အစားအစာ အရည်အသွေးဟာကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းပြီး ရောဂါဘယတွေပေါများလာတယ်လို့ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က The Independent ကိုပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “သူ့မှာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမယ့် အရင်းခံကျန်းမာရေး အခြေအနေတွေ အများကြီးရှိတယ်။ သူ့ကို ချုပ်နှောင်ထားတဲ့ အခြေအနေတွေက တော်တော်ဆိုးတယ်” လို့ ၎င်းက ပြောပါတယ်။
