ငလျင်ဒဏ်သင့် မြန်မာ အာဏာလုစစ်ခေါင်းဆောင် ဘန်ကောက် ထိပ်သီးစည်းဝေးပွဲ တက်ရောက်စဉ် ဆန္ဒပြခံရ

ဧပြီလ ၄၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ

ယခင်သီတင်းပတ်ကမြန်မာနိုင်ငံတွင် ငလျင်ကြီးတခုလှုပ်ခတ်သွားပြီးနောက် လူထောင်ပေါင်းများစွာ သေဆုံးကာ အစားအစာနှင့် အမိုးအကာများ တောင်းခံလာခဲ့ကြပြီးနောက်မင်းအောင်လှိုင်သည်ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့၌ ကျင်းပသော ဒေသဆိုင်ရာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်စဉ် ယင်းအား လူသတ်သမားဟု ခေါ်ဆိုသည့် ဆိုင်းဘုတ်ကို ဆန္ဒပြသူများကကိုင်ဆောင်လျက်ပြခဲ့ကြသည်။ ရစ်ခ်ျတာစကေး ၇.၇ အဆင့်ရှိ ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် လူပေါင်း ၃၀၀၀ ကျော် သေဆုံးကြောင်း အတည်ပြုထားပြီး လူသုံးသန်းအထိ တစ်နည်းနည်းဖြင့်ထိခိုက်နိုင်သည်ဟု ကုလသမဂ္ဂက ခန့်မှန်းထားပြီး အများစုမှာယင်းတို့၏နေအိမ်များ ပျက်စီးပြီး အမိုးအကာမရှိပဲ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြသည်ဟု ဆိုသည်။

နိုင်ငံအများအပြားသည် ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့များ စေလွှတ်ထားသော်လည်း အဆိုးဆုံးဒဏ်သင့်ဒေသအချို့ရှိ မြေပြင်တွင် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို မြန်မာစစ်တပ်ကကူညီနေသည့်အရိပ် အယောင် အနည်းငယ်သာရှိသည်ဟု AFP သတင်းကဧပြီ ၄ရက်ကဖော်ပြသည်။ အာဏာလုစစ်အစိုးရခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှ ပညာတတ်​နိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဧပြီ၅ရက်နေ့တွင် ဘန်ကောက်မြို့ရှိ plush hotel တွင် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းအား ဖိတ်ကြားရန် ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ်လာပြီး ကွင်းအပြင်ဘက်တွင် ဆန္ဒပြသူများက “လူသတ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို ကျနော်တို့ မကြိုဆိုပါ” ဆိုသည့်စာတန်းကို တံတားတစ်ခုတွင် ချိတ်ဆွဲထားသည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ငလျင်ဗဟိုချက်နှင့် နီးကပ်သော မြန်မာနိုင်ငံစစ်ကိုင်းမြို့၌ အဆောက်အအုံ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ပျက်စီးခဲ့ရာ AFP သတင်း ထောက်များက ရာနှင့်ချီ၍ မောပန်းနွမ်းနယ်ကာ ငတ်မွတ် ကျန်ရစ်သူများ ရိက္ခာအတွက် ပြေးလွှားနေကြသည့် မြင်ကွင်းများကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှစေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖွဲ့များသည် ရေ၊ ဆီ၊ ဆန်နှင့် အခြားအခြေခံလိုအပ်ချက်များ သယ်ဆောင်လာသည့် ကုန်တင်ကားများဖြင့် စစ်ကိုင်းမြို့သို့ စုရုံးရောက်ရှိနေကြသည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးမြို့အနီးတစ်ဝိုက်ရှိ နေအိမ်အများအပြားမှာ ငလျင်ဒဏ်ကြောင့် လူမနေထိုင်နိုင်ဘဲလူအများအပြားမှာ လမ်းဘေးတွင် တစ်ပတ်ခန့် အိပ်စက်ခဲ့ရပြီး သင့်လျော်သော အမိုးအကာများ လိုအပ်နေပါသည်။

မန္တလေးမြို့ရှိ ​အမှိုက်များ ဖုံးလွှမ်းနေသည့် မြေကွက်များတွင်ပျက်စီးနေသည့် နေအိမ်များမှ လူများ သည်နောက်ဆက်တွဲငလျင်ကြောင့် ပြန်လာရန် ကြောက်ရွံ့သဖြင့်ယာယီတဲအိမ်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြသည်။ “အကူအညီတွေလိုအပ်နေတဲ့သူတွေ အများကြီးရှိတယ်” ဟု ၎င်း၏မိသားစုနှင့်အတူ ရွက်ဖျင်တဲတွင် နေထိုင်သည့် အသက် ၃၀ အရွယ် တက္ကစီယာဉ်မောင်း ဦးလှမြင့်ဖိုးက AFPသို့ ပြောသည်။ “တခါတရံ အလှူရှင်တွေ ပစ္စည်းတွေ ယူလာတဲ့အခါ ကမောက်ကမ ဖြစ်နေတယ်”ဟုလည်းသူကဆိုသည်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကျပ်အတည်းများပြင်းထန်နေချိန်တွင် အာဏာလုစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ဘန်ကောက်မြို့က တစ်ည ဒေါ်လာ ၄၀၀ကုန်ကျသည့်ရှန်ဂရီလာဟိုတယ်တွင် BIMSTEC အဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များနှင့် ပျော်ရွှင်ဖွယ်ရာညစာစားပွဲအားဧပြီ ၃ရက်နေ့ညကတက်ရောက်ခဲ့သည်။

သူသည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို ၂၀၂၁ခုနှစ်တွင် ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး သွေးထွက်သံယို ပြည်တွင်းစစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေကာ စစ်ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် ပြင်းထန်သော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများဖြင့် စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည်။ မင်းအောင်လှိုင်သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ခံနေရပြီး နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်တရားရုံး၏ အစိုးရရှေ့နေချုပ်က ရိုဟင်ဂျာ မူဆလင်များအပေါ် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့်ရာဇ၀တ်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားသည်။ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုအပြီးတွင် မြန်မာပြည်သူများ ရုန်းကန်နေရသည့်တိုင် စစ်တပ်က အရပ်သားပစ်မှတ်တွေနဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်အဖွဲ့များကို လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ဒေါသတကြီး ရှုံ့ချမှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။

သို့သော် ဝန်ကြီးချုပ် Paetongtarn Shinawatra ​က ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှ အခြားခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံရန် ရောက်ရှိလာချိန်တွင် စစ်အစိုးရအကြီးအကဲအား ထိုင်းအစိုးရမှ ကော်ဇောနီခင်းပေးခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အတိုက်အခံ အမျိုးသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) က အဆိုပါ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် ၎င်း၏ ရောက်ရှိနေခြင်းကို ရှုတ်ချခဲ့ပြီး ၎င်းသည် “မြန်မာပြည်သားများအပေါ် ကြီးမားသော ဆင်းရဲဒုက္ခများ သက်ရောက်စေခဲ့သည့် တရားမမျှတမှုကို ရှုံ့ချခြင်း” ဟုဆိုသည်။ “စစ်အစိုးရခေါင်းဆောင်နှင့် ၎င်း၏ကိုယ်စားလှယ်များကို ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ ဖိုရမ်များတွင် ပါဝင်ခွင့်ပြုခြင်းသည် တရားမဝင်သော အစိုးရတစ်ရပ်ကို တရားဝင်ဖြစ်စေသည့် အန္တရာယ်ရှိသည်” ဟု NUG မှ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ထိုင်းနှင့် BIMSTEC တို့က သူ့အားကြိုဆိုခြင်းကို စိတ်မကောင်းဖြစ်မိကြောင်း Justice for Myanmar လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့မှ မရတနာမောင်က ပြောသည်။ “ဒါက မြန်မာနိုင်ငံမှာ လေးနှစ်ကျော်ကြာ ခုခံနေတဲ့ စစ်အာဏာရှင်တွေကို တရားဝင်စေပြီး ခိုင်မာအားကောင်းစေတယ်” ဟု ရတနာမောင်က ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အနောက်နိုင်ငံအများအပြား၏ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုကို ခံခဲ့ရပြီး စစ်အစိုးရသည် ရှုပ်ထွေးပြီး ဘက်ပေါင်းစုံပြည်တွင်းစစ်တွင် အသာစီးရရန် ကြိုးပမ်းနေရသောကြောင့် ထောက်ခံမှုရရှိရန် နီးစပ်သော မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် ဘေဂျင်းနှင့် မော်စကိုတို့ထံ လှည့်လာခဲ့သည်။

BIMSTEC သည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရုရှား သို့မဟုတ် ဘီလာရုစ်နိုင်ငံတို့ပြီးလျင် ပထမဆုံးပြည်ပခရီးစဉ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အင်ဒိုနီးရှားတွင် အခြားဒေသဆိုင်ရာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒရာ မိုဒီ အပါအဝင် ဒေသတွင်းအင်အားကြီးများနှင့် မျက်နှာချင်းဆိုင် သံတမန်ဆက်ဆံရေးအတွက် အထီးကျန်ခေါင်းဆောင်အား ရှားရှားပါးပါး အခွင့်အလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ဘန်ကောက်တွင် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း အကြီးမားဆုံး ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုသည် ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း အဓိက လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အများအပြားကို အကူအညီများ ဖြတ်ကျော်နိုင်စေရန် ယာယီအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး တောင်းဆိုရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ပြီး၊ နောက်တွင် စစ်တပ်ကလည်းပါဝင်ခဲ့သည်။

သို့သော် နှစ်ဖက်စလုံးက မိမိတို့ကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက်အခွင့်အရေးကို ကန့်သတ်ထားဆဲဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲများ ကြိုကြားကြိုကြား ထွက်ပေါ်လာနေပြီဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ် လျက်ရှိသည်။ ဩစ​တေးလျ၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန်တို့ပါဝင်သည့် “Quad အဖွဲ့က“ယာယီ၊ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးဆိုင်ရာ လတ်တလော ကတိကဝတ်များ” ကို ကြိုဆိုကြောင်း အိန္ဒိယ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။