ဇွန်လ ၁၈၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
မြန်မာနိုင်ငံ ဝဒေသရှိ သတ္တုတူးဖော်ရေးကြောင့်ညစ်ညမ်းမှုသည် Kok မြစ်ကို ညစ်ညမ်းစေပြီး ထိုင်းအသိုက်အဝန်းများကို ခြိမ်းခြောက်ကာ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် တာဝန်ခံမှု ပျက်ကွက်မှုများကို ပြသလျက်ရှိသည်ဟု Khao 24 စာမျက်နှာက ဇွန်လ ၁၇ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြသည်။ ဓာတ်ပုံသည် အလွန်နက်နဲသည်- ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းကို ဖြတ်သွားသော Kok မြစ်သည် ကြည်လင်သော ရေလမ်းမှ မှိုင်းနေသော စမ်းချောင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားကာ ဓာတုဗေဒ ညစ်ညမ်းမှု၏ ထင်ရှားသော လက္ခဏာဖြစ်သည်။ ကြာသေးမီက တွေ့ရှိချက်များအရ ဤပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးယိုယွင်းမှုသည် အလှအပဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်ခုမျှသာ မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး၊ ဒေသန္တရစီးပွားရေးနှင့် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကိုပင် သက်ရောက်မှုရှိသော ဘက်စုံအကျပ်အတည်းဖြစ်သည်။ ညစ်ညမ်းမှု၏ရင်းမြစ်ဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံ ဝ ထိန်းချုပ်နယ်မြေတွင် သတ္တုတူးဖော်ခြင်းလုပ်ငန်းသည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် နိုင်ငံတော် အချုပ်အခြာအာဏာကန့်သတ်ချက်များကို သိသိသာသာ သက်သာရာရစေသည်။ ဤသည်မှာ ညစ်ညမ်းမှု၏ ကိစ္စမဟုတ်ပေ။ ဒယင်းသည်စနစ်များ ပျက်ကွက်မှုဖြစ်သည်။ ထိုင်းအစိုးရသည် သိမ်မွေ့သော နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကြောင့် ဝဒေသကို ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်ရန် ခက်ခဲသော အနေအထားတွင် ရှိနေသည်။ ညစ်ညမ်းမှု၏ရင်းမြစ်ကို လျော့ပါးစေရန် တိုက်ရိုက်ကြိုးပမ်းမှုများကို အဟန့်အတားဖြစ်စေသော တရားဝင်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု မရှိပါ။ ဤအတောအတွင်း၊ အကျိုးဆက်များသည် အပြင်သို့ လှိုင်းထလာသည်။
ကျန်းမာရေး အကျပ်အတည်း-
မြစ်အတွင်း အာဆင်းနစ်ပမာဏ မြင့်မားခြင်းသည် သောက်သုံးရေ၊ စိုက်ပျိုးရေးနှင့် နေ့စဉ်ဘဝအတွက် မှီခိုအားထားနေရသော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွက် သိသိသာသာ အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည်။ နာတာရှည် အာဆင်းနစ် ထိတွေ့မှု၏ ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် နည်းပါးသည်ဟု ထင်ရသည့်တိုင် နက်နဲစွာ သက်ဆိုင်ပါသည်။
စီးပွားရေးပျက်သုဉ်းခြင်း- ဒေသခံငါးဖမ်းလုပ်ငန်း များပြုန်းတီးလာခြင်း၊ မြစ်၏ရိုးစင်းလှသော အလှကို မှီခိုနေရသော ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ ပြိုလဲသွားကာ မြစ်၏သယံဇာတများအပေါ် မှီခိုသည့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းလုပ်ငန်းများ ပျောက်ကွယ်စပြုလာပြီဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးအရထွက်ပေါက်မရှိခြင်း- ညစ်ညမ်းမှုသည် ထိုင်း၊ မြန်မာနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဝဒေသတို့ကြား ရှုပ်ထွေးသော ဒိုင်းနမစ်များကို မီးမောင်းထိုးပြပြီး နိုင်ငံတော်မဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် အစဉ်အလာ သံတမန်နည်းလမ်းများ၏ ကန့်သတ်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ပြသသည်။
ယုံကြည်မှု ပျက်ပြယ်ခြင်း- ပြည်နယ်အာဏာပိုင်များ၏ သတင်းအချက် အလက်များကို နှိပ်ကွပ်ခြင်းသည် လူထုယုံကြည်မှုကို ပျက်ပြားစေပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ကြည့်ရေးတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု လိုအပ်ကြောင်း အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ယခုအချိန်အထိ တုံ့ပြန်မှုသည် စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် ရေတိုဖြေရှင်းနည်းများအပေါ် အာရုံစိုက်ထားသည့်ပုံပေါ်သည်။ ပိုက်ခေါင်းရေဘေးကင်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများသည် ချီးမွမ်းဖွယ်ကောင်းသော်လည်း အကြောင်းရင်းမဟုတ်ဘဲ ရောဂါလက္ခဏာကိုသာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနေကြခြင်းဖြစ်သည်။ အဆိုပြု ထားသော အနည်ထိန်းရေလှောင်တမံများသည် အန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်ချေလျော့ပါးရေးဗျူဟာကို ပံ့ပိုးပေးသော်လည်း ၎င်းတို့သည် နောက်ဆုံးတွင် ကြီးမားနက်ရှိုင်းသောဒဏ်ရာအတွက် ဆေးပလာစတာငယ်လေးတစ်ခုသာဖြစ်သည်။
အထက်လွှတ်တော်အမတ် Angkhana Neelapaijit ၏ ပြင်းပြသောမေးခွန်းမှာ “ဆင်တွေက မြစ်မှာ ရေချိုးပြီးရင် ပွက်ပွက်ဆူလာပြီဆိုရင် ကလေးတွေ ရေဆော့ရင်ကော” ဟူ၍ဖြစ်သည်၊ ပြဿနာ၏ရင်းမြစ်ကို ဖြတ်တောက်ရန်လိုအပ်သည်ဟုဆိုသည်။ ထိခိုက်လွယ်သူအများစုသည် အကျိုးဆက်များ၏ဒဏ်ကို ခံနေကြရသည့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ မေးခွန်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ထိခိုက်လွယ်သူအများစုအတွက် စုစည်းမှုအန္တရာယ်တွင် ကိန်းဂဏာန်းထည့်သွင်းခြင်း၏ အရေးပါမှုကိုလည်း အလေးပေးဖော်ပြသည်။
Kok မြစ်အရေးအခင်းသည် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပြဿနာမျှသာ မဟုတ်ပါ။ သမိုင်းပညာရှင် Lalita Harnwong က “ကြယ်ငါးပွင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးပြဿနာ” ဟုဆိုသည်။အဘယ်ကြောင့်နည်း။ “ထိုင်းရဲ့ နယ်နိမိတ်ရဲ့ အားနည်းချက်၊ သံတမန်ရေးအရ လွှမ်းမိုးမှု ကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် လုံခြုံရေး အပြန်အလှန် ဆက်စပ်မှုကို ဖော်ထုတ်ပါတယ်။ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ကြိုးပမ်းမှု မပြီးမချင်း၊ သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် လျစ်လျူရှုမှုက ရေရှည် အမျိုးသား လုံခြုံရေး ပြဿနာ ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာ လွယ်လွယ်ကူကူ လေ့လာနိုင်တဲ့ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုပါ”ဟုသူကဆိုသည်။ ယခုစိန်ခေါ်မှုမှာ ပိုမိုထိရောက်သော၊ စနစ်ကျသောတုံ့ပြန်မှုကို ဒီဇိုင်းထုတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ သည် လက်ရှိနည်းလမ်းများ၏ ကန့်သတ်ချက်များကို အသိအမှတ်ပြုရန်၊ ပိုမိုပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို ဖော်ဆောင်ရန်နှင့် ဝပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးတပ်မတော် (UWSA) အပါအဝင် သက်ဆိုင်သူအားလုံးပါဝင်နိုင်သည့် ဆန်းသစ်သောသံတမန်နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေရန် လိုအပ်သည်။ Kok မြစ်၏ အကျပ်အတည်းမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပြဿနာများသည် နိုင်ငံရေးနယ်နိမိတ်များကို မလေးစားဘဲ ရေရှည်တည်တံ့သော ဖြေရှင်းနည်းများဖြစ်သည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့် ဘက်ပေါင်းစုံမှ ချဉ်းကပ်မှု လိုအပ်ကြောင်း ပြတ်ပြတ်သားသား သတိပေးချက်တစ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။
