အောက်တိုဘာ ၁၊ ၂၀၂၅။ သောင်ရင်းသတင်းလွှာ
ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး Volker Türk က မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်ထိန်းချုပ်မှုအောက်က ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ အခြားလူနည်းစုတွေရဲ့အကျပ်အတည်းကို ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း အဆိုးရွားဆုံးအဆင့်ကိုရောက်ရှိနေတယ်လို့စက်တင်ဘာ ၃၀ ရက်နေ့က သတိပေးခဲ့တယ်လို့ Anadolu Agency မှာဖော်ပြပါတယ် ။ “ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အထူးသဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နေထိုင်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ တခြားလူနည်းစုတွေအတွက် အဆိုးဆုံးဖြစ်နိုင်ပြီး ရှည်လျားတဲ့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုသမိုင်းမှာ နောက်ထပ် ဆိုးရွားတဲ့အခန်းကို ပုံဖော်ထားပါတယ်” လို့ရိုဟင်ဂျာ မူဆလင်တွေနဲ့ အခြားလူနည်းစုတွေရဲ့အဆင့်အတန်းမြင့် ညီလာခံမှာ Türk က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ဒီမတရားမှုဟာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး လုပ်ငန်းစဉ်ရဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ ရောက်နေတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပေးပို့ရမှာဖြစ်ပြီး ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းက အရေးယူပြီး သူတို့ရဲ့ အကျပ်အတည်းအတွက် ရေရှည်တည်တံ့တဲ့ အဖြေကို ဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့ ညီလာခံက အလေးပေး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်”လို့လည်းသူကဆိုပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကစတင်ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်လာခဲ့ပြီး မြန်မာစစ်တပ်ကရခိုင်ပြည်နယ်အနှံ့ အရပ်သားတွေကို လေကြောင်းကနေတိုက်ခိုက်မှုတွေပြုလုပပြ်းအရပ်သားတွေကို တမင်တကာ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ အရပ်သားပစ္စည်းတွေကို ဖျက်ဆီးခြင်း၊ မတရား ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ခြင်းတွေအပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ ရာဇ၀တ်မှုတွေကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ Türk က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒုတိယနှစ်ဝက်က ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ အချို့သော ရုပ်ပုံတွေနဲ့ ဗီဒီယိုတွေဟာ ၂၀၁၇ခုနှစ်ရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို သတိရနေကြတယ်” လို့သူ က ထပ်လောင်းပြောကြားပြီး လှုပ်ရှားမှု၊ ဆက်သွယ်ရေး ပြတ်တောက်မှုနဲ့အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရွှေ့ပြောင်းခံရမှုတွေအပေါ် ပြင်းထန်စွာ ကန့်သတ်ထားတဲ့အစီရင်ခံစာတွေကို သတိပြုမိတယ်လို့လည်း၎င်းက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ Türk ရဲ့အဆိုအရ “ဒီအခြေအနေတွေအားလုံးဟာနိုင်ငံတွင်းရှိလူပေါင်း ၃.၅ သန်းကျော်ကိုရွှေ့ပြောင်းခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလကတည်းကဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကိုနောက်ထပ်ရိုဟင်ဂျာ ၁၅၀,၀၀၀ ကိုတွန်းပို့ခဲ့တယ်”လို့လည်းဆနုပါတယ်။ “ဒီလိုအခြေအနေတွေအောက်မှာ ကျင်းပတဲ့ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတမှု မရှိနိုင်ပါဘူး၊ ဥပမာအားဖြင့် ရိုဟင်ဂျာတွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို နိုင်ထက်စီးနင်း ဖြတ်တောက်ခြင်းခံရတာကြောင့် မဲပေးနိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့သူက သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ “ဒီအကျပ်အတည်းကနေ လွတ်မြောက်တဲ့လမ်းဟာ အရပ်သားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေး၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဝင်ရောက်မှုကနေတဆင့် ရွေးကောက်ပွဲတွေ မဟုတ်ဘဲ၊ ရွေးကောက်ပွဲတွေ မဟုတ်ပါဘူး” လို့ Türk က အလေးပေး ပြောကြားပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းကိုလက်နက်တွေစီးဆင်းမှုကို အဆုံးသတ်ဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပြီး ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ငွေကြေးပံ့ပိုးမှုနဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေကို တာ၀န်ယူမှုတို့ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ “အကြမ်းဖက်မှု၊ လွန်ကဲစွာ နစ်နာမှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေဟာ နိုင်ငံတကာရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှု အကျပ်အတည်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်” လို့ ၎င်းက ဆိုပါတယ်။ “နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းဟာ ၎င်းရဲ့ တာဝန်ဝတ္တရားတွေကို လေးစားလိုက်နာရမယ်”လို့လည်းသူကထပ်ပြောပါတယ်။
